سَلَفیلَر
اِيندی آیدالینگ کِه, اَهلِ سُنّت عالِم لارینگ "رَحمهُمُ اللهُ تَعالی عَلَیهم اَجمَعین" کِتابلاریندَه,(سَلَفِیَّه) دِیِیلَن بیر آد وَ (سَلَفِیَّه مَذهَبی)دِيیپ بیریازی یوقدیر. بُوآدلارمَذهَبسیزلَرینگ طَرَفیندان سونگرادان تاپیلیپ وَجاهِل دینی آداملارینگ طَرَفیندان, مَذهَیسبزلَرینگ کِتابلاری عَرَبی دان تُرکچَه گه تَرجُمه اَدیلیأرقا, تُرک لَرآراسیندَه هَم یاییلماغَه باشلاپدیر. بُولارَه گورَه, (اَشعَری وَماتُریدی مَذهَبلَرغُوریلمازدان اؤنگ تَمام سُنّی لَرینگ تابِع بولدیقلاری مَذهَبَه سَلَفیَّه آد بَریلمَکدَه دیر. بُولارصَحابَه وَتابِعینینگ اِیزیندَه یؤرِيَنلَردیر. سَلَفیَّه مَذهَب اَصحابینگ, تابِعینینگ وَتَبَعِ تابِعینینگ مَذهَبی دیر. دؤرت اُولی اِمام بُومَذهَبَه مَنصُوبتی. سَلَفیَّه مَذهَب دَن دِفاع اَتمَک اؤچین اِیلکی اَثَری (فِقهُ الاَکبَر) آدی بیلَه اِمام اَعظَم طَرَفیندان یازیلاندیر. اِمامِ غَزالی,(اِلجامُ الاَوام عَنِ الکَلام) آدلی اَثَریندَه سَلَفیَّه مَذهَبینگ اَساسلارینینگ یَدی بولدیغینی بیلدیرمَکدَه دیر. اِمامِ غَزالی نینگ ظُهوری بیلَه مُتَاَخِّرینینگ عِلمِ کَلامی باشلار. اِمامِ غَزالی, اؤنگچَه گلَن کَلام چیلارینگ مَذهَبلَرینی وَاِسلامی فیلسُوفلارینگ فِکرلَرینی تَحقیق اَدَندَن سونگرَه, عِلمِ کَلامینگ مَتُودلاریندَه فَرقلیلیق لار اَتدی. فَلسَفی فِکرلَری, رَدّ مَقصَدی بیلَه کَلامَه داخِل اَتدی. رازی وَعَمیدی, کَلام بیلَه فَلسَفَه نی مَزج اَدیپ [غاریشدیریپ] بیرعِلم حالینَه غویدیلار. بَیضاوی بولسَه, کَلام بیلَه فَلسَفَه نی بیربیریندَن آیریلمازحالَه غویدی. مُتَاَخِّرینینگ عِلمِ کَلامی سَلَفیَّه مَذهَبینگ یاییلماسینَه مانِع بولدی. اِبنِ تَیمِیّه وَشاگردی اِبنِ القَیِّمِ الجَوزِیّه, سَلَفیَّه مَذهَبی ديرَلتمأگه اُوغراشدیلار. سَلَفیَّه مَذهَب سونگرَه دان اِیکی آیریلیپدیر: قَدیم سَلَفی لَر, اَلله نینگ صِفَت لاری وَمُتَشابِه نَصّ لارینگ حَقیندَه تَفصیلاتَه گیرمأندیرلَر.سونگقی سَلَفی لَربُولارینگ حَقیندَه تَفصیل جِهَتینَه اَهَمِّیَت بَریپدیرلَر. اِبنِ تَیمیّه وَاِبنِ قَیِّم جَوزیَّه یالی سونگراقی سَلَفی لَردَه بُوحال آچیق گوریلمَکدَه دیر. قَدیم وَتازَه سَلَفی لَرینگ هَمّه سینَه (اَهلِ سُنّتِ خاصَّه) دِییلَر. اَهلي سُنّتینگ کَلام چیلاری بَعضی نَصّ لاری تَأویل اَدَن بولسَه لارهَم, سَلَفیَّه مُونگه مُخالِف دیر. سَلَفیَّه, اَلله نینگ یُؤزی وَگلمَه سی, اِنسانلارینگ یُؤزینَه وَگلمَه سینَه مَنگزَه مَزدِیيپ مُشَبِّهَه دَن آیریلیپدیر) ديیأرلَر.
(اَشعَری)وَ(ماتُریدی)مَذهَبلَرسونگرَه غُوریلیپدیردیمَک دوغری دألدیر. بُواِیکی اُولی اِمام, سَلَفِ صالِحینینگ بیلدیردیکلَری اِعتِقادي وَاِیماني بیلگیلَری آچیقلاپدیرلار, قِسم لارَه بؤلیپدیرلَر,یاش نَسلینگ دُؤشینیپ بیلجَگی بیرشَکلدَه یاییپدیرلار. اِمامِ اَشعَری, اِمامِ شافِعی نینگ شاگرد سِلسِلَه سیندَه باردیر. اِمام ماتُریدی هَم اِمامِ اَعظَم اَبُوحَنیفَه نینگ شاگردلَر سِلسِلَه سینینگ اُولی بیرخَلقَه سیدیر. اَشعَری وَماتُریدی, اُستاذلاری نینگ اِعتِقاد دأکی مُشتَرَک بولان مَذهَب لَریندَن داشاری چیقماندیر, مَذهَب غُورماندیر. بُواِیکی سینینگ وَاُستاذلارینینگ وَدؤرت مَذهَبینگ اِمامینینگ بیری جیک اِعتِقادی باردیر. بُوهَم (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة) آدی بیلَه مَشهُوربولان اِعتِقاد مَذهَبی دیر. بُوفِرقَه دَه بولانلارینگ اِعتِقادلاری, اِینانیشلاری, اَصحابِ کِرامینگ وَتابِعینینگ وَ تَبَعِ تابِعینینگ اِینانیشلاری دیر. اِمامِ اَعظَم اَبُوحَنیفَه نینگ یازدیغی, (فِقهُ الاَکبَر) آدلی کِتاب, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَن دِفاع اَتمَکدَه دیر. بُوکِتاب دَه وَ اِمامِ غَزالی نینگ,(اِلجامُ الاَوام عَنِ الکَلام) آدلی کِتابیندَه سَلَفیَّه سؤزی یوقدیر. بُواِیکی کِتاب وَ(فِقهُ الاَکبَر) آدلی کِتابینگ شَرح لاری نینگ آراسیندَه (قَولُ الفَصل) آدلی کِتاب, اَهلِ سُنّت فِرقَه نی بیلدیرمَکدَه وَبِدعَت فِرقَه لاربیلَه فَلسَفَه چیلَرَه جَواب لاربَرمَکدَه دیر. قَولُ الفَصل وَاِلجام آدلی کِتابلاری حَقیقَت کِتاب اؤیی اِستانبول دَه چاپ اَدیپدیر.اِمامِ غَزالی,(اِلجامُ الاَوام) آدلی کِتابیندَه, (بُوکِتابدَه اِعتِقاد دأکی فِرقَه لاردان, سَلَف مَذهَبینگ حَق بولدیغینی, بیلدیرجَک. بُومَذهَب دَن آیریلانلارینگ اَهلِ بِدعَت بولدیغینی دُؤشیندیرجَک. سَلَف مَذهَب دِیمَک, اَصحابینگ وَ تابِعینینگ اِعتِقادلاری دیمَکدیر. بُومَذهَبینگ اَساسلاری یَدی دیر) دِییأر. گوریلیأرکِه, کِتاب اِلجام, سَلَف مَذهَبینگ یَدی اَساسینی یازماقدَه دیر. مُونگه سَلَفیّه نینگ یَدی اَساسی دِیمَک, کِتابینگ یازیسینی اَویرمَک وَاِمامِ غَزالی غَه اِفتِرأ اَتمَک بولیأندیر. اَهلِ سُنّتینگ کِتاب لارینینگ هَمّه سیندَه, مَثَلاً, کأن قَدرلی فِقهی کِتاب بولان, (دُرُّالمُختار) نینگ شاهِدلیق قِسمیندَه, سَلَف وَخَلَف دِییَندَن سونگرَه؛(سَلَف, اَصحابِ کِرام وَتابِعینینگ آدی دیر. بُولارَه(سَلَفِ صالِحین)هَم دِییلَر. خَلَف هَم, سَلَفِ صالِحین دَن سونگرَه گلَن اَهلِ سُنّت عالِم لارَه دِییلَر) یازیغلیدیر. اِمامِ غَزالی وَ اِمامِ رازی وَتَفسیر عالِم لاری نینگ باش تاجی بولان اِمامِ بَیضاوی, هَمّه سی سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبیندَه تی لَر. بُولارینگ زَمانیندَه دؤرأن بِدعَت فِرقَه لار, عِلمِ کَلامَه فَلسَفَه نی غاریشدیردیلار. حَتّی اِیمان لاری نینگ اَساسینی فَلسَفَه اُستینَه غُوردیلار. (مِلَل وَنِهال) آدلی کِتاب دَه بُوبوزیق فِرقَه لارینگ اينانچلاری وَسیع دُؤشیندیریلیأندیر. بُواؤچ اِمام, بُوبوزیق فِرقَه لارَه غارشی اَهلِ سُنّت اِعتِقاد دان دِفاع اَدِیأرقا وَاولارینگ یولدان ساپان فِکرلَرینی چُؤیریتیأرقا, اولارینگ فَلسَفَه لَرینَه هَم وَسیع جَوابلاربَردیلَر. بُوجَواب لاری, اَهلِ سُنّت مَذهَبَه فَلسَفَه نی غاریشدیرماق دألدیر. تَرسینَه عِلمِ کَلامی, اؤزینَه غاریشدیریلان فَلسَفی فِکرلَردَن پاکلَه مَکدیر. بَیضاوی دَه وَمُونینگ شَرح لارینینگ اِینگ قَدرلیسی بولان(شَیخ زادَه) تَفسیریندَه هیچ بیرفَلسَفی فِکر, هیچ بیرفَلسَفی مَتُود یوقدیر. بُومُحتَرَم اِمام لارَه فَلسَفَه یولیندَه تیلاردیمَک, غاتی یامان بیراِفتِرأ دیر. اَهلِ سُنّت عالِم لارَه بُو اِفتِرأنی اَوَّلی بیلَه, اِبنِ تَیمیّه,(واسِطَه) آدلی کِتابیندَه یازیپدیر. اِبنِ تَیمیّه نینگ وَشاگردی اِبنِ القَیّمِ الجوزیّه نینگ سَلَفِیّه مَذهَبی گؤیچلَندیرمأگه اُوغراشدیغینی آیتماق بولسَه, حَق یولدَه بولانلاربیلَه باطِل یولَه ساپانلارینگ آیریلدیغی مُهِم بیرنُقطَه دیر. بُواِیکی شَخص دان اَوَّل سَلَفِیّه مَذهَب, حَتّٰی سَلَفیّه سؤزی یوقتی کِه,بُواِیکیسینینگ گؤیچلَندیرمأگه اُوغراشدیغی آیدیلیپ بیلسین. بُواِیکی سیندَن اَوَّل یالنگیزوَبیرَجیک حَق اِعتِقاد بولان (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة) آدی بَریلَن سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبی بارتی. اِبنِ تَیمیّه, بُوحَق مَذهَبی بوزیپ, بیرکأن بِدعَت لارمَیدانَه چیقاریپدیر. شُووَقت مَذهَبسیزلَرینگ, دِیندَه تَجَدُّدی لَرینگ,کِتابلارینینگ, سؤزلَرینینگ, یالنگیش فِکرلَرینینگ مَنشَئی, تماماً اِبنِ تَیمیّه نینگ بِدعَتلاریدیر. بُولار, اؤزلَرینینگ حَق یولدَه بولدیقلارینَه یاش نَسلی اِیناندیرماق اؤچین, قورقینچ بیرحِیلَه مَیدانَه چیقاردیلار. اِبنِ تَیمیّه نینگ بِدعَت لارینی, یالنگیش فِکرلَرینی حَقلی گورکَزیپ, یاش نَسلی اونینگ یولینَه چَکمَک اؤچین, سَلَفِ صالِحینَه سَلَفِیّه آد بَردیلَر. سَلَفِ صالِحینینگ خَلَف لَری بولان اِسلامی عالِم لارَه فَلسَفَه وَ بِدعَت لَکّه لَرینی بُولاشدیردیلار. بُولاری, سَلَفِیّه دیدیکلَری مَنگزَتمَه آد دان آیریلماق بیلَه اِتِّهام اَتدیلَر. اِبنِ تَیمیّه نی سَلَفِیّه نی تازَه دَن گؤیچلَندیرَن بیرقَهرَمان, بیرمُجتَهِد اَدیپ اورتا غویدیلار. حال بُوکِه, سَلَفِ صالِحینینگ خَلَف لَری بولان اَهل سُنَّت عالِم لار"رَحمَةُ اللهِ تَعالی علیهم اَجمَعین", شُو وَقتیمیزَه قَدَر,حَتّٰی شُو وَقت هَم, یازدیقلاری کِتاب لاریندَه سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبی بولان (اَهلِ سُنّت)اِعتِقادبیلگی لَریندَن دِفاع اَدیپدیرلَر.اِبنِ تَیمیّه نینگ,شَوقانی نینگ وَمَنگزَشلَری نینگ سَلَفِ صالِحینینگ یولیندان آیریلدیقلارینی وَ مُسلمانلاری فَلاکَتَه وَجَهنّمَه تارتدیقلارینی بیلدیریپدیرلَر. (اَلتَّوَسُّلُ بِالنَّبی وَبِالصّالِحین)وَ(عُلَمأُالمُسلِمین وَالمُخالِفُون) وَ(شِفأُالسِّقام)بیلَه مُونینگ اؤنگ سؤزی بولان(تَطهیرُالفُؤاد مِن دَنِسِ الاِعتِقاد)آدلی کِتابلاری اوقِیانلار, تازَه سَلَفِیّه دِییلَن بُواِینانچلاری مَیدانَه چیقارانلارینگ, مُسلمانلاری فَلاکَتَه چَکدیکلَرینی وَ دِینِ اِسلامی اِیچَردَن ییقماقدَه بولدیقلارینی غاتی یَغشی آنگلار.
سونگ گونلَردَه, بَعضی آغیزلاردان (سَلَفِیّه) آدی اَشیدیلمأگه باشلاندی. هَرمُسلمان شُونی یَغشی بیلمَه لیدیرکِه, اِسلامیَّتدَه(سَلَفِیّه مَذهَب) دِییپ بیرزاد یوقدیر. اِسلامیَّتدَه دِینگه (سَلَفِ صالِحین) مَذهَبی باردیر.سَلَفِ صالِحین, حَدیثِ شَریف لَربیلَه مَدح وَثَنأ اَدیلَن, اِیلک اِیکی عَصرینگ مُسلمانلاری دیر. اؤچینجی وَدؤردینجی عَصرلاردَه گلَن اِسلامی عالِم لارَه (خَلَفِ صادِقین) دِییلیأر. بُوشَرَفلی اِنسانلارینگ اِعتِقادینَه, (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة مَذهَب) دِییلیأر. بُومَذهَب, اِیمان,اِینانیش مَذهَبی دیر. سَلَفِ صالِحینینگ,یَعنی اَصحابِ کِرام بیلَه تابِعینِ اِعظامینگ اِیمانلاری هَمّه سی عَینی تی. اِینانیشلاری نینگ آراسیندَه هیچ بیرفَرق یوقتی. شُووَقت یَریؤزیندَه بولان مُسلمانلارینگ کأنی, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَه دیرلَر. یَتمیش اِیکی ساپیق بِدعَت فِرقَه لارینگ هَمّه سی اِیکینجی عَصردان سونگرَه مَیدانَه چیقدی. بُولارینگ بیرقِسمینینگ غُوریجی لاری اؤنگرأکدَن یاشان بولسَه لارهَم, کِتابلارینینگ یازیلماسی وَجَمع بولیپ مَیدانَه چیقمالاری وَاَهلِ سُنّتَه غارشی باش غالدیرمالاری تابِعینِ اِعظام دان سونگرَه بولدی.
اَهلِ سُنّت اِعتِقادی مَیدانَه غویان رَسُولُ الله دیر"صَلّی اللهُ عَلیهِ وسَلّم". اِیمان بیلگیلَرینی اَصحابِ کِرام بُومَنشَأ دَن آلدیلار. تابِعینِ اِعظام هَم بُو بیلگیلَرینی, اَصحابِ کِرام دان اؤگرَندیلَر. سونگراقی گلَنلَر,بُولاردان اؤگرَندیلَر. بُوشَکل دَه, اَهلِ سُنّت بیلگیلَری بیزلَرَه نَقل وَتَواتُریولی بیلَه گلدی. بُوبیلگیلَر عَقل بیلَه تاپیپ بیلینمَز. عَقل بُولاری اَویریپ بیلمَز. عَقل, بُولاری آنگلاماغَه کُمَکچی بولار. یَعنی, بُولاری آنگلاماق,دوغریلیقلارینی, قَدرلارینی دَرک اَتمَک اؤچین عَقل گرَکدیر. حَدیث عالِم لاری نینگ هَمّه سی,اَهلِ سُنّت اِعتِقاددَه تیلار. عَمَل دَه دؤرت مَذهَبینگ اِماملاری هَم بُو مَذهَبدَه تی. اِعتِقاددَه مَذهَبیمیزینگ اِیکی اِمامی بولان ماتُریدی وَاَشعَری هَم اَهلِ سُنّت مَذهَبدَه تی. بُوهَراِیکی اِمام, هَمیشَه بُومَذهَبی سایدیلار. ساپیقلارَه غارشی وَکُهنَه یُونان فَلسَفَه سینینگ باتلاقلارینَه دُؤشَن مادّه چیلَرَه غارشی بُوبیرتَک مَذهَب دَن دِفاع اَتدیلَر. بُواِیکی اُولی اَهلِ سُنّت عالِمی نینگ وَقت لاری بیر بولسَه هَم, یاشادیقلاری یَرلَر بیربیریندَن آیری وَغارشیلاریندأکی هُجوم اَدَنلَرینگ فِکر وَخاصِیَتلَری باشغَه بولدیغیندان, دِفاع اَتمَه شَکل لَری وَتَنقید لاری بیربیریندَن فَرقلی بولان بولسَه هَم, بُوحال, مَذهَب لَرینینگ آیری بولدیغینی گورکَزمَز. بُولاردان سونگرَه گلن یؤزمُؤنگلاپ چُوقیرعالِم وَ وَلیلَر, بُواِیکی اُستین اِمامینگ کِتابلارینی تَحقیق اَدیپ اِیکی سینینگ هَم,اَهلِ سُنّت مَذهَبدَه بولدیقلارینی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیریپدیرلَر. اَهلِ سُنّت عالِم لار, مَعنی لاری آچیق بولان (نَصّ) لاری, ظاهِرلارینَه گورَه آلیپدیرلار.یَعنی, بؤیلَه آیَةِ کَریمَه لَرَه وَحَدیثِ شَریف لَرَه آچیق بولان مَعنی لاری بَریپدیرلَر,ضَرُورَت بولمادیقجَه بؤیلَه نَصّ لاری(تأویل)اَتمأندیلَر,بُومَعنیلاری اَویرمأندیرلَر.اؤزبیلیملَری وَنَظَرلاری بیلَه هيچ بیرفَرقلیلیق اَتمأندیرلَر. ساپیق فِرقَه لاردان بولانلار وَ مَذهَبسیزلَربولسَه, یُونانی فَلسَفَه چیلَردَن وَ دِین دُشمَنی بولان فَنّ تَقلیدچیلاردان اَشیتدیکلَرینَه اُویِیپ, اِیماني بیلگیلَردَه وَعِبادَتلَردَه فَرقلیلیق اَتمَکدَن چَکینمأندیرلَر.
میسیُونَرلَرینگ عَصرلاربویِی دَوام اَدَن فَعالِیَتلَری بیلَه وَاِنگلیس اِمپراتُورلیغینینگ اِیگرَنچ سِیاسَتی وَهَردُؤرلی مادّی گؤیچلَرینی غُوللانماسی بیلَه,دِینِ اِسلامینگ ساقچیسی بولان, اَهلِ سُنّت عالِم لارینگ "رَحمَةُ اللهُ تَعالی عَلیهم اَجمَعین" خِدمَت چیسی بولان عُثمانی دَولَتی پارچَه لانان سونگ, مَذهَبسیزلَر مَیدانی بوش گوردیلَر. خُصُوصاً, اَهلِ سُنّت عالِم لارَه سؤز حَقّی تانیلمادیق مَملَکَتلَردَه, مَثَلاً سُعُودی عِرَبِستان دَه, شَیطانی یالان وَحیلَه لَربیلَه, اَهلِ سُنّتَه هُجوم اَتمأگه, اِسلامیّتی اِیچَردَن یِیقماغَه باشلادیلار. سُعُودی عِرَبِستان دان پایلانان سانسیزآلتین لار, بُوهُجومچیلیغینگ دُنیأنینگ هَریَرینَه یاییلماسینَه سَبَب بولدی. پاکِستان دان, هِندُستان دان وَآفریقا مِلّت لَریندَن گلَن خَبَرلاردان دُؤشینیلدیگینَه گورَه, دِینی عِلمی وَ اَلله قورقیسی بولمادیق بَعضی دِینی آداملار, بُوهُجومچیلارَه کُمَک اَتمَک بیلَه مَوقِع لارَه وَ آپارتمان لارَه غاویشیأندیرلَر. خُصُوصاً یاش نَسلی آلداپ, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَن آیِیرماق اؤچین اَتدیکلَری خِیانَت لَری, بُوخَبیث غازانچلارینَه سَبَب بولماقدَه میش. مَدرَسَه لَردأکی طالِبی, مُسلمان اَولادلاریمیزی آلداماق اؤچین یازدیقلاری کِتابلاردان بیرینی گتیرتدیک:
کِتابینگ بیریَریندَه, (بُوکِتابی, مَذهَب تَعَصُّبینی آرادان غالدیرماق وَهَرکیمینگ اؤزمَذهَبی اِیچیندَه غَوغاسیز یاشاماسینی تأمین اَتمَک اؤچین یازدیم) دِیّأر. بُوآدام, مَذهَب تَعَصُّبینی آرادان غالدیرماغی, اَهلِ سُنّتَه هُجوم اَتمَکدَه, اَهلِ سِنّت عالِم لاری کیچی دؤشیرمَکدَه گوردیگینی آیتماقدَه دیر. دِینِ اِسلامَه خَنجَراُورماقدَه, مُونی مُسلمانلارینگ غَوغاسیز یاشاماسی اؤچین اَتدیگینی آیتماقدَه دیر. کِتابینگ بیریَریندَه, (فِکراَدَن بیراِنسان, فِکریندَه اِثابَت اَتسَه,اون بَرابَری اَجرآلار. خَطأ اَتسَه بیراَجرآلار) دِیّأر. مُونگه گورَه هَراِنسان, یَعنی اِسلأرخِرِستِیان بولسین, اِسلأرمُشرِک بولسین, بیرآدام, هَر فِکریندَه اَجرآلجاق.هَم دَه دوغری بولانلاریندَه اون ثَواب! دِقَّت اَدینگ, پیغمبریمیزینگ "صَلّی اَللهُ علیهِ وسَلّم" حَدیثِ شَریفینی نأهیلّی اَویریار؟ نأهیلّی حیلَه اَدیأر؟ حَدیثِ شَریفدَه, (بیرمُجتَهِد,آیَةِ کَریمَه دَن وَحَدیثِ شَریف دَن [عَمَلَه دَگیشلی] بیرحُکم چیقاریأرقا,اِثابَت اَتسَه, مُونگه اون ثَواب بَریلَر. خَطأ اَتسَه,بیرثَواب بَریلَر) بُویریلدی. حَدیثِ شَریف, بُو ثَوابلارینگ هَرفِکراَدَنَه دأل,اِجتِهاد دَرَجَه سینَه یَتیشَن اِسلامی عالِمَه بَریلجَگینی, مُونگه هَم, هَرفِکرینَه دأل, نَصّ لاردان [عَمَلَه دَگیشلی] حُکم لَرچیقارماق اؤچین اَدَن فَعالیّتینَه بَریلجَگینی گورکَزیأندیر. چؤنکِه, بُوفَعالیّتی عِبادَت دیر. هَرعِبادَتَه بَریلدیگی یالی, بُویَردَه هَم ثَواب بَریلمَکدَه دیر.
سَلَفِ صالِحین وَقتیندَه وَبُولارینگ خَلَف لَری بولان مُجتَهِدعالِم لارینگ وَقتیندَه, یَعنی دؤرت یؤزینجی یِیلینگ سونگینَه چَنلی, یاشامَه شَرطلاردَه اَویریلمَه لَربولان سونگ, تازَه حادِثَه لَر مَیدانَه چیقان سونگ, مُجتَهِد بولان عالِم لار, گیجَه گؤندیزدیمأن غَیرَت اَدیپ, بُواِیشینگ نأهیلّی اَدیلمَه سی گرَک بولدیغینی, (اَدِلّهِٔ شَرعِیّه) آدیندأکی دؤرت مَنشَأ دَن تاپیپ چیقاریپدیرلار, تَمام مُسلمانلارهَم, بُواِیشی, اؤزمَذهَب اِمام لارینینگ تاپیپ آنگلادیغینَه اُویِیپ اَدِیأرلَرتی. اَدَنلَرهَم اون وَیا بیرثَواب غازنیأردی. دؤرت یؤزینجی یِیلدان سونگرَه هَم, بُومُجتَهِدلَرینگ تاپدیقلارینَه اُویِیلدی. بُواُوزین وَقت لاردَه, هیچ بیرمُسلمان, هیچ بیراِیشیندَه چارَه سیزغالمادی, قینچیلیق چَکمَه دی. اوندان سونگرَه مُجتَهِدلَرینگ یَدینجی دَرَجَه سیندَه هَم بیرعالِم, بیرمُفتی یَتیشیپ بیلمَه دیگی اؤچین, شُو وَقت دؤرت مَذهَبدَن بیرینینگ عالِم لارینینگ کِتابلارینی اوقِیِیپ آنگلاپ بیلَن بیرمُسلماندان وَاونینگ تَرجُمَه اَتدیگی کِتابلاردان اؤگرَنیپ, عِبادَتلَریمیزی مُونگه گورَه اَتمَگیمیزوَ بُولارَه اُویغین یاشاماغیمیزگرَکدیر. اَللهُ تَعالی, هَمّه زادینگ حُکمینی قُرآنِ کَریم دَه بیلدیردی. اونینگ اَعلی پیغمبری بولان مُحَمّدعَلیهِ السَّلام هَم, بُولارینگ هَمّه سینی آچیقلادی. اَهلِ سُنّت عالِم لارهَم, بُولاری, اَصحابِ کِرام دان اؤگرَنیپ کِتابلارینَه یازدیلار. شُووَقت بُوکِتابلاری دُنیأ نینگ هَریَریندَه مَوجُوددیر. دُنیأ نینگ هَریَریندَه, قِیامَتَه چَنلی مَیدانَه چیقجاق بولان هَرتازَه زادینگ نأهیلّی غُوللانیلجاغی, بُوکِتابلارینگ بیربیلگیسینَه مَنگزَدِیلیپ بیلَر. مُونینگ مُمکِن بولماسی,قُرآنِ کَریمینگ مُعجِزَه سی وَ اِسلامی عالِملارینگ بیرکَرامَتی دیر. دینگه مُهِم بولان زاد, غارشیلاشیلان اِیشینگ نأهیلّی اَدیلجَگینی, اَهلِ سُنّت بولان حَقیقی بیرمُسلماندان سوراپ اؤگرَنمَک گرَکدیر. مَذهَبسیزدِینی آدامَه سورالسَه, فِقهی کِتابلارَه اُویمادیق جَواب بَریپ, اِنسانی یالنگیش یولَه اِیبَرَر.
عَرَب مَملَکَتلَردَه بیرناچَه یِیل غالیپ هَم, عَرَبی گپلَه مأنی اؤگرَنیپ,اول یَردَه ذَوق وَصَفا بیلَه اَگلَنیپ عُمرینی گُناه اِیشلَه مَک بیلَه چؤیریدیپ, سونگرَه بیرمَذهَبسیزدَن, بیراَهلِ سُنّت دُشمَنیندان مُهرلی بیرکاغِذ آلیپ, پاکِستانَه, هِندُستانَه دؤنَن مَذهَبسیزجاهِلَّرینگ, یاش نَسلی نأهیلّی آلدادیقلارینی یوقاری دَه بیلدیریپتیک.بُولارینگ ساختَه دِپلومَه لارینی گورَن وَعَرَبی گپلَه دیکلَرینی اَشیدَن یاش نَسل لَر, اولاری دِینی آدام سایار. حال بُوکِه بُولاربیرفِقهی کِتابی آنگلاماقدان عاجِزدیرلار. کِتابلاردأکی فِقهی بیلگیلَردَن هیچ خَبَرلاری یوقدیر. ذاتاً, بُواِسلامی بیلگیلَرَه اِینانمازلار, اِرتِجاع دِییَرلَر. قَدیم دان اِسلامی عالِم لاراؤزلَرینَه سورالان زادلارَه, فِقهی کِتابلاردان جَواب تاپیپ, سُؤال اَدَنلَرَه بُولاری آیدارلارتی. مَذهَبسیز دِینی آدام بولسَه فِقهی کِتابی اوقِییپ آنگلاپ بیلمَه دیگی اؤچین, جاهِل کَلَّه سینَه نُقصان عَقلینَه گلَنلَری آیدیپ سُؤال اَدَنلَری آلدار. اونینگ جَهَنّمَه گیتمَه سینَه سَبَب بولار. مُونینگ اؤچیندیرکِه, پَیغَمبَریمیز"صَلّی اللهُ عَلیهِ وَسَلّم"(عالِم لارینگ یَغشیسی, اِنسانلارینگ اِینگ یَغشیسیدیر. عالِم لارینگ یارامازی اِنسانلارینگ اِینگ یارامازیدیر) بُویردی. بُوحَدیثِ شَریف گورکَزیأرکِه, اَهلِ سُنَّت عالِمی, اِنسانلارینگ اِینگ یَغشیسی دیر. مَذهَبسیزلَرهَم, اِنسانلارینگ اِینگ یارامازی دیر. چؤنکِه, بِیرینجیلَر, اِنسانلاری رَسُولُ الله غَه اُویماغَه, یَعنی جَنّتَه, اِیکینجیلَربولسَه, اِنسانلاری اؤزآزاشیق فَکِرلَرینَه اُویماغَه, یَعنی جَهَنّمَه سؤیرَه یاندیرلَر.
مِصردأکی جامِعُ الاَظهَراِسلامی اؤنیوَرسیتی سیندَن دِپلوم [اِجازَة] آلان اُستاذ اِبنِ خَلیفَه عَلیوِی (عَقیدَةُالسَّلَفِ وَالخَلَف) آدلی کِتابیندَه دِیّأرکِه,(عَلّامَه اَبُوزُهرَه,(تاریخُ المَذاهِبِ الاِسلامِیَّه) آدلی کِتابیندَه یازدیغی یالی, هِجرَتینگ دؤردِینجی عَصریندَه, حَنبَلی مَذهَب دَن آیریلان بَعضی کیشیلَر, اؤزلَرینَه (سَلَفِیِّین) آد بَردیلَر. یَنَه حَنبَلی مَذهَب دَه بولان اَبُوالفَرَج اِبنُ الجَوزی "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه" وَباشغَه عالِم لار, بُوسَلَفی لَرینگ سَلَفِ صالِحینینگ یولیندَه بولمادیقلارینی,اَهلِ بِدعَت, مُجَسِّمَه فِرقَه دان بولدیقلارینی بیلدیریپ, بُوفِتنَه نینگ نَشربولماسینی اؤنگلَه دیلَر. یَدینجی عَصردَه, اِبنِ تَیمِیّه, بُوفِتنَه نی تَکرار اؤلچَردی). بُوکِتاب دَه, سَلَفی لَرینگ وَوَهّابی لَرینگ دُؤرلی بِدعَت لاری وَ اَهلِ سُنَّتَه غارشی اَتدیکلَری اِفتِرألاری اُوزین یازیلیپ وَجَوابلاری بَریلیپدیر. کِتاب هِج.ق۱۳۹۸[م.۱۹۷۸] دَه شام دَه چاپ اَدیلیپدیر.
مَذهَبسیزلَر اؤزلَرینَه,(سَلَفِیَّه)آد بَریپدیرلَر.اِبنِ تَیمِیَّه, سَلَفی لَرینگ اُولی اِمامی دیر دِیّأرلَر. بُوسؤزلَری بیرباقیمدان دوغریدیر. چؤنکِه, اِبنِ تَیمِیَّه دَن اؤنگچَه(سَلَفِی) آد یوقتی. سَلَفِ صالِحین بارتی. بُولارینگ اِعتِقادلاری هَم اَهلِ سُنَّت مَذهَب تی. اِبنِ تَیمِیَّه نینگ ساپیق فِکرلَری وَهّابی لارَه وَبؤیلَه کی مَذهَبسیزلَرَه سَنَدبولدی. اِبنِ تَیمِیَّه حَنبَلی مَذهَب دَه بولیپ یَتیشدی. یَعنی اَهلِ سُنَّت تی. یؤنَه عِلمی کأنَلیپ, فَتوا مَقامینَه یَتَندَه,اؤزفِکرلَرینی خاهلاماغَه,اؤزینی اَهلِ سُنَّت عالِم لاردان "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیهِم اَجمَعین" اُستین گورماگَه باشلادی. عِلمی نینگ کأنَلمَه سی, ضَلالَتینَه, یولدان ساپماسینَه سَبَب بولدی. حَنبَلی بولماسی غالمادی. چؤنکِه, دؤرت مَذهَب دَن بیریندَه بولیپ بیلمَک اؤچین, اَهلِ سُنَّت اِعتِقاد دَه بولماق گرَکدیر. اَهلِ سُنَّت اِعتِقاددَه بولمادیق آدام اؤچین حَنبَلی مَذهَب دَه دِیِیپ بولماز.
مَذهَبسیزلَر,یاشادیقلاری مَملَکَت لَردأکی اَهلِ سُنَّت دِینی آداملاری "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیهِم اَجمَعین", هَرفُرصَتدَه یامانلایأرلَر. بُولارینگ کِتاب لاری نینگ اوقیلماسینی, اَهلِ سُنَّت عِلِم لارینگ اؤگرَنیلمَه سینی اؤنگلَه مَک اؤچین هَرحیلَه گه باش اُوریأرلَر. مَثَلاً, بیرمَذهَبسیز, بُوفَقیرینگ آدینی آیدیپ,[[1]] (دَوأ فُروش, کِیمیأگر, دِینی نأ بیلسین؟ اول اؤز صَنعَتینی اِجرأ اَتسین. بیزینگ اِیشیمیزَه غاریشماسین) دِیِیپدیر. شُوجاهِلجَه,شُواَحمَقجَه سؤزَه باقینگ! فَنّی آداملاینگ دِینی بیلگیسی بولمازساییأر. بیلمَه یأرکِه, مُسلمان فَنّی آدام, هَرلَحظَه صُنعِ اِلٰهی نی تَماشا اَتمَکدَه, مَصنُوعات آدلی کِتاب دَه گورکَزیلَن عَزیز خالِقینگ کَمالاتینی آنگلاماقدَه, اونینگ سونگسیزقُدرَتینینگ غارشیسیندَه, مَخلُوقلارینگ عاجِزلیغینی گوریپ, اونی هَرلَحظَه تَسبیح وَ تَنزِیه اَتمَکدَه دیر. آلمان اَتُم عالِمی ماکس پِلانجک,(دَرستروم) آدلی کِتابیندَه, مُونی غاتی یَغشی بیلدیریأندیر.بُوجاهِل مَذهَبسیزبولسَه,خارِج دأکی اؤزی یالی بیرساپیقدان آلدیغی بَرگه وَ مُونینگ تأمین اَتدیگی مِیزَه [مَقامَه] دایانیپ وَبَلکی دَه, خارِج دَه پایلانان آلتینلارینگ خَیاللاری بیلَه مَست بولیپ, دینی عِلم لاری اؤزاِنحِصاریندَه گورمَکدَه دیر. اَللهُ تَعالی, بُوزَواللينی وَهَمَّه میزی اِصلاح اَتسین! بؤیلَه سَنَدلی دِین اوغریلاری نینگ دُوزاقلارینَه دؤشَن پاک جَوانلاری هَم, خَلاص اَیلَه سین! آمین.
هَوَّه, بُوفَقیر[2], دَوأ فُروش وَکِمیأ یوقاری مُهَندیسی بولیپ مِلَّتیمَه اوتُوزیِیلدان کأن خِدمَت اَتدیم. یؤنَه یَدی یِیل دِینی تَحصیل اَدیپ گیجَه گوندیز دِیمأن دَرس اوقِییپ هَم, اُولی اِسلامی عالِم دان اِجازَت آلماق بیلَه شَرَفلَندیم.فَنّی عِلم لاربیلَه دینی عِلم لارینگ عَظَمَتی نینگ آستیندَه یَنجیلیپ, عاجِزلیغیمی یَغشیجَه آنگلادیم. بُوفَهمینگ اِیچیندَه, حَقّی بیلَه غُوللیق اَدیپ بیلمَه گه غَیرَت اَدیأرین. اِینگ اُولی قورقِیم وَ اندیشأم, دیپلومَه لاریمینگ وَاِجازَتیمینگ یالدیزلارینَه آلدانیپ, بُومَورِدلَر دَه سؤزصاحِبی بولجاغیمی سانماقلیغیم دیر. بُوقورقِیمینگ کأنلیگی, هَرسؤزیمدَه گوزلَرَه بَلّی بولیأندیر. هيچ بیروَقت اؤزنَظَریمی, اؤزفِکریمی یازماغَه جَسارَت اَتمَه دیم. دائِما اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ, آنگلاپ بیلَنلَری حَیران اَدَن دَگرلی یازیلارینی عَرَبی دان وَفارسی دان تَرجُمَه اَدیپ جَوان غارداشلاریمَه هؤدیرلَه مأگه غَیرَت اَتدیم.بُوقورقِیمینگ کأنلیگیندَن, اؤزیم کِتاب یازماغی فِکر اَتمأنتیم. (صَوائِقُ المُخرِقَه) نینگ اِلکی صَفحَه سیندَه یازیغلی بولان,(فِتنَه کأنَلدیگی وَقت, حَقیقَتی بیلَن, باشغَه لارَه بیلدیرسین! بیلدیرمَه سَه, اَلله نینگ وَتَمام اِنسانلارینگ لَعنَتی اونگه بولسین!) دِییَن حَدیثِ شَریفی گوریپ, فِکراَتمأگه باشلادیم. بیرطَرَفدان, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ, دِینی عِلم لاردأکی وَ اؤزوَقت لاریندَه بولان فَنّی عِلم لاردأکی مَفهُوم لارینینگ وَعَقللارینینگ اُستینلیگینی وَعِبادَت وَتَقوألاردأکی غَیرَتلَری اؤگرَندیکچَه, کِچیلیگیمی دؤشینیپ, اول مُحتَرَم عالِم لارینگ عِلم دَریالارینینگ یانیندَه, اؤزبیلگیلَریمی بیردامجَه یالی گوریپ, بیریاندان هَم, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کِتابلارینی اوقِییپ دؤشینیپ بیلجَک صالح آداملارینگ آزالدیغینی وَجاهِل, ساپیق آداملارینگ دِینی آداملارینگ آراسینَه غاریشیپ, بوزیق, ساپیق کِتابلار یازیلدیغینی گوریپ غَم لانیپ, حَدیثِ شَریف دَه بیلدیریلَن لَعنَتینگ تَهدیدیندَن غاتی قورقدیم. دَگرلی جَوان دوغانلاریمَه بولان شَفقَت وَمَرحَمَتیم هَم, بُوفَقیری خِدمَتَه زورلاپ, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کِتابلاریندان سایلادیغیم یازیلاری تَرجُمَه اَتمأنَه باشلادیم. آلدیغیم سانسیز تَبریک وَ تَقدیر یازیلارینگ یانیندَه, یَکَه تُکَه مَذهَبسیزینگ سَرزَنِش وَ اِفتِرألارینَه هَم هَدَف بولدیم. رَبِّیمَه وَ وِجدانیمَه غارشی اِخلاصیمدَه وَصَداقَتیمدَه بیرشُبهَأم بولمادیغی اؤچین, اَللهُ تَعالی غَه تَوَکُّل وَرَسُولی نینگ "صَلّی اللهُ تَعالی عَلیهِ وَسَلّم" وَصالِح غُوللارینینگ مِبارَک رِوحلارینَه تَوَسُّل اَدیپ, خِدمَتَه دَوام اَتدیم. اَللهُ تَعالی, هَمَّه میزی راضی بولدیغی دوغری یولدان آیِیرماسین! آمین.
مِصردَه جامِعُ الاَظهَریُونِیوَرسیتیسی مُدَرِّسلَریندَن اُولی حَنَفی مَذهَب عالِمی مُحَمّد بَخیتُ المُطیعی, (تَطهیرُالفُؤاد مِن دَنِسِ الاِعتِقاد) آدلی کِتابیندَه دِیّأرکِه, اِنسانلارینگ اِیچیندَه رُوحلاری اِینگ اَعلی دَرَجَه وَاِینگ بولغین بولانلاری, پَیغَمبَرلَردیر"عَلیهِمُ الصَّلاةُ وَالسَّلام". بُولارخَطأ اَتمَکدَن, شاشماقدان,غَفلَتدَن, خِیانَت اَتمَکدَن, تَعَصُّب وَعِناددان وَنَفسَه اُویماقدان وَغَرَض, کِینَه تُوتماقدان مَعصُوم دیرلار. پَیغَمبَرلَر "عَلیهِمُ الصَّلاةُ وَالسَّلام", اَللهُ تَعالی نینگ اؤزلَرینَه بیلدیردیگی زادلاری آیدارلاروَآچیقلارلار. اولارینگ بیلدیردیکلَری دِینی بیلگیلَر, اَمرلَر وَنَهی لَرهَمَّه سی دوغری دیر. هیچ بیری باطِل, بوزیق دألدیر. پَیغَمبَرلَردَن "صَلَوَاةُ اللهِ تَعالی عَلیهِمُ اَجمَعین" سونگرَه اِنسانلارینگ اِینگ اَعلی دَرَجَه وَاِینگ بولغین بولانلاری,پَیغَمبَرلَرینگ صَحابَه لَری دیر. چؤنکِه بُولار, پَیغَمبَرلَرینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن, بولغینلاشان, تَمیزلَنَندیرلَر. هَمیشَه,پَیغَمبَرلَردَن اَشیتدیکلَرینی بیلدیریپدیرلَر وَآچیقلاپدیرلار. بُولارینگ هَم بیلدیردیکلَری نینگ, هَمَّه سی دوغری دیر. بُولارهَم یوقاری دَه بیلدیردیگیمیز یامانلیقلاردان مَحفُوظ دیرلار. تَعَصُّب بیلَه, عِنادبیلَه بیربیری لَری نینگ سؤزلَرینَه غارشی گلمأندیرلَر, نَفسلَرینَه اُویماندیرلار. بُولارینگ,آیَةِ کَریمَه لَری وَحَدیثِ شَریف لَری آچیقلامالاری, اَللهُ تَعالی نینگ دِینی نی اونینگ غُوللارینَه بیلدیرمَک اؤچین اِجتِهاد اَتمَه لَری, اَللهُ تَعالی نینگ بُواُمَّتَه اُولاقان بیراِحسانی دیر وَسؤیگیلی پَیغَمبَری مُحمّد عَلیهِ السّلامَه مَرحَمَتی دیر. قُرآنِ کَریم, اَصحابِ کِرامینگ کافِرلَرَه غارشی غاتی دُوردیقلارینی وَبیربیری لَرینَه کأن مَرحَمَتلی بولدیقلارینی, سؤیِیشدیکلَرینی, نَمازلارینی دِقَّت بیلَه اَدأ اَتدیکلَرینی, هَمَّه زادی وَ جَنَّتی اَلله دان اُمید اَتدیکلَرینی بیلدیریأر. اِجتِهادلاریندَه اِجماع حاصِل بولانلارینگ هَمَّه سی دوغری دیر. هَمَّه سی ثَوابَه غاویشاندیرلار. چؤنکِه, حَق بیردیر.
اَصحابِ کِرام دان سونگرَه, اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, اَصحابِ کِرامی گورَن وَاولارینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن مسلمانلاردیر. بُولارَه,(تابِعین)دِییلیأر. بُولار, تَمام عِلم لارینی اَصحابِ کِرامدان اؤگرَنَندیرلَر. تابِعین دان سونگٰرَه, اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, تابِعینی گورَن وَاولارینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن مسلمانلاردیر. بُولارَه (تَبَعِ تابِعین) دِییلیأر. بُولاردان سونگرَه گلَن عَصرلاردَه, قِیامَتَه قَدَربولان اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, اِینگ یَغشی لاری هَم, بُولارَه تابِع بولان, بُولارینگ بیلدیردیکلَرینی اؤگرَنیپ, یوللاریندَه بولان مُسلمانلاردیر. سَلَفِ صالِحیندان سونگرَه گلَن دِینی آداملارینگ آراسیندَه سؤزلَری, اِیشلَری رَسُولُ اَلله نینگ وَ سَلَفِ صالِحینینگ بیلدیردیکلَرینَه اُویغین بولیپ, اِعتِقاددَه وَ عَمَل دَه بُولارینگ یولیندان هیچ آیریلمادیق زَکی, عَقللی وَ اِسلامِیَّتینگ حُدودلارینی آشمادیق بیرآدام,باشغَه لارینگ یامانلاماسیندان قورقماز. اولارَه اُویِیپ دوغری یولدان آیریلماز. جاهِللارینگ سؤزلَرینَه اُویماز. عَقلینَه اُویِیپ, مُجتَهِد اِماملارینگ دؤرت مَذهَبیندَن داشاری چیقماز. مُسلمانلارینگ, بؤیلَه بیرعالِمی تاپماسی, بیلمَه دیکلَرینی اوندان سوراپ اؤگرَنمَه سی,تَمام اِیشلَرینی اونینگ سؤزلَرینَه گورَه اَتمَه سی گرَکدیر. چؤنکِه, بؤیلَه بیرعالِم, اَللهُ تَعالی نینگ غُوللارینی خَطأدان غوریماق وَهَرزادی دوغری اَتمَه لَرینی تأمین اَتمَک اؤچین یاراتدیغی مَعنَوی عِلاج لاری, یَعنی روحینگ تَداویسی نینگ بیلگیلَرینی بیلَر وَاِنسانلارَه بیلدیرَر. رُوحي کَسَللَری, اِدرأکسیز بولانلاری تَداوی اَدَر. بؤیلَه بیرعالِمینگ هَرسؤزی, هَراِیشی وَاِنانیشی, اِسلامِیّتَه اُویغین دیر. هَمَّه زادینگ دوغریسینی آنگلار. هَرسُؤالَه دوغری جَواب بَرَر. هَراِیشیندَن اَللهُ تَعالی راضی دیر. اَللهُ تَعالی, رِضاسینَه غاویشماق اِیسلأنلَرَه, رِضا سینَه غاویشدیران یوللاری گورکَزَر. اَللهُ تَعالی, اِیمان اَدَنلَری وَاِیمانینگ اِیجابلارینی اَدَنلَری ظُلمَتلاردان, مُشکِللَردَن غُوتارار. بُولاری نُورَه, حُضُورَه, سَعادَتَه غاویشدیرار. بُولار,هَروَقت وَهَراِیشلَریندَه, راحَت وَحُضُوراِیچیندَه بولارلار. بُولار, قِیامَت گونیندَه, پَیغَمبَرلَرینگ, صِدّیقلارینگ, شَهیدلَرینگ وَصالِح مُسلمان لارینگ یانیندَه بولارلار.
بیردِینی آدام, قایسی عَصردَه بولسَه بولسین, پَیغَمبَرینگ وَاَصحابی نینگ بیلدیردیکلَرینَه اُویماسَه, سؤزلَری, اِیشلَری وَاِعتِقادی بُولارینگ بیلدیردیکلَرینَه گورَه بولماسَه وَنَفسینَه, فِکرلَرینَه اُویِیپ اِسلامِیَّتینگ داشینَه چیقسَه وَعَقلینَه اُویِیپ اِسلامِیَّتینگ اِینجَه لیکلَرینَه غارشی گلَر, آنگلامادیغی بیلگی لَردَه دؤرت مَذهَبینگ داشینَه چِیقسَه, بُوآدامینگ یارامازدِینی آدام بولدیغی دُؤشینیلَر. اَللهُ تَعالی مُونینگ قَلبینی مُهرلأندیر. گوزلَری حَق یولی گوریپ بیلمَز. غُولاقلاری دوغری سؤزی اَشیدیپ بیلمَز. مُونگه, قِیامَت دَه اُولاقان عَذاب باردیر. اَللهُ تَعالی, مُونی سؤیمَز. مُونینگ یالی بولانلار, پَیغَمبَرلَرینگ دُشمَنی دیرلار. بُولار, اؤزلَرینی دوغری یولدَه سانار. اَتدیکلَرینی خاهلارلار. حال بُوکِه, بُولار شَیطانینگ یولیندَه دیرلار. بُولاردان عَقلینی جَمع لأپ دوغری یولَه دؤنیپ بیلَن غاتی آز دیر. بُولارینگ هَرسؤزی سؤیجی بولار. یالدیزلی بولار. فائدَه لی گورینَر. حال بُوکِه, فِکراَتدیکلَری, خاهلادیقلاری زادلارهَمَّه سی یاماندیر. اَحمَقلاری آلداپ یامان یولَه, فَلاکَتَه چَکَرلَر. سؤزلَری, قار یِیغینلاری یالی پارلاق,لَکَّه سیزگورینَر. یؤنه, حَقیقَت گونَشی نینگ غارشیسیندَه اَرِیِیپ گیدَرلَر. اَللهُ تَعالی نینگ قَلب لَرینی غارارتدیغی وَمُهرلَه دیگی بُویاراماز دینی آداملارَه (اَهلِ بِدعَت), یَعنی مَذهَبسیزدینی آدام دِیِیلَر. بُولار, اِعتِقادلاری وَعَمَللَری, قُرآنِ کَریمَه وَحَدیثِ شَریفلَرَه وَاِجماعِ اُمَّتَه اُویمادیق آداملاردیر. بُولاردوغری یولدان ساپمیش بولیپ, مُسلمانلاری هَم فَلاکَتَه سؤیرَه یأندیرلَر. بُولارَه اُویانلار, جَهَنَّمَه گیتجَکدیرلَر. سَلَفِ صالِحینینگ وَقتیندَه وَسونگرَه گلَن دِیني آداملارینگ آراسیندَه بؤیلَه بوزیق بولان لار کأن بارتی. مُسلمانلارینگ آراسیندَه بُولارینگ بولماسی, اِنسانینگ بیرعُضوینینگ غان غیران [وَیا سَرَطان] بولماسینَه مَنگزأر. بُویارانی یوق اَتمَه دیکچَه, سالِم قِسم لارهَم فَلاکَتدَن غُوتیلیپ بیلمَز. بُولار, یوقیشغان کَسَللیک مِکرُوبی بولان کَسَللَریالی دیر. بُولارَه یاقینلاشانلارضَرَرگورَر. بُولارینگ ضَرَرینی گورمَزلیک اؤچین یانلارینَه یاقینلاشمازلیق گرَک دیر.
بوزیق, ساپیق دِینی آداملاردان وَضَرَری کأن بولانلار دان بیریسی, اِبنِ تَیمِیَّه دِیِیلَن دِینی آدام دیر. (اَلواسِطَه) وَباشغَه کِتابلاریندَه,(اِجماعُ المُسلِمین) دَن آیریلیپدیر وَقُرآنِ کَریم دَه, حَدیثِ شَریفلَردَه آچیقجَه بیلدیریلَن زادلارَه وَ سَلَفِ صالِحینینگ یولینَه اُویماندیر. غیسغَه عَقلینَه, بوزیق فِکرلَرینَه اُویِیپ, بِدعَت یولینَه تایِیپدیر. عِلمی کأن تی. اَللهُ تَعالی, اونینگ عِلمینی ضَلالَتینَه, فَلاکَتَه ساپماسینَه سَبَب اَتدی. نَفسینینگ آرزُولارینَه اُویدی. بوزیق,ساپیق فِکرلَرینی حَق دِیِیپ, دوغری دِیِیپ یایماغَه اُوغراشتی.
اُولاقان عالِم اِبنِ هاجَرِمَکّی "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه", (فَتاوَالحَدیثیَّه) آدلی کِتابیندَه دِیّیأرکِه: (اَللهُ تَعالی, اِبنِ تَیمِیَّه نی ضَلالَتَه, فَلاکَتَه دوشیردی. گوزلَرینی کور,غُولاقلارینی کَراَتدی. بیرکأن عالِم, مُونینگ اِیشلَرینینگ بوزیق, سؤزلَری نینگ یالان بولدیغینی بیلدیریپدیرلَر وَ وَثيقَه لاری بیلَه اِثبات اَدیپدیرلَر.اُولاقان اِسلامی عالِم اَبُوالحَسَن السُبکی نینگ وَاوغلی تاجُ الدّینِ سُبکی نینگ وَاِمامُ العِز بِن جَماعَه نینگ کِتابلارینی اوقِییانلار وَاونینگ وَقتیندَه بولان شافِعی,مالِکی وَ حَنَفی عالِم لارینگ, اونگه غارشی بولان سؤزلَرینی وَ یازیلارینی تَحقیق اَدَنلَر, سؤزیمیزینگ دوغریلیغینی یَغشی آنگلار).
اِبنِ تَیمِیَّه, تَصَوُّفي عالِم لارَه هَم دیل دَگیریپ, اِفتِرأ لاراَدیپدیر. مُونینگ بیلَه هَم غالمان, حَضرَتِ عُمَروَحَضرَتِ عَلی یالی, دِینِ اِسلامینگ سُتُونِ بُنیادلارینَه هُجوم اَتمَک دَن هَم چَکینمأندیر. سؤزلَری اؤلچینی وَاَدَبی آشیپ, اُولی آغیرداشلارَه هَم اوق آتیپدیر. دوغری یولدَه بولان عالِم لارَه اَهلِ بِدعَت, ساپیق, جاهِل دِیِیپدیر.
(تَصَوُّف اُستاذلارینینگ کِتابلارینَه یُونانی فَیلَسُوف لارینگ, اِسلامِیَّتَه اُویمادیق بوزیق فِکرلَری غاریشیپدیر) دِیّیأر وَ مُونی بوزیق, ساپیق فِکرلَری بيلَه اِثبات اَتمَه گه جَهد اَدیأر. حَقیقَتی بیلمَه یأن جَوانلار, اونینگ قیزغین, یالدیزلی یازیلارینَه آلدانیپ, دوغری یولدان آیریلیپ بیلَرلَر. مَثَلاً, (تَصَوُّف چیلار(لَوحِ المَحفُوظی) گوریأریس دِییَر. اِبنِ سینا یالی فَلسَفَه چیلَر,مُونگه(نَفسُ الفَلَکِیَّه) دِیّیأرلَر. اِنسانلارینگ رُوحی, بولغینلاشیپ, نَفسُ الفَلَکِیَّه بیلَه وَیا (عَقلُ الفَعال) بیلَه, اویانیق وَیا اُویقی دَه بیرلَه شَرلَر. دُنیأ دَه بولان هَمَّه زادَه بُو اِیکیسی سَبَب بولماقدَه دیر. اِنسانینگ رُوحی, بُواِیکیسی بیلَه بیریگندَه, بُولاردَه بولانلاردان خَبَرآلار دِییَرلَر. بُولاری یُونانی فیلَسُوفلاربیلدیرمَه دی. سونگرَه گلَن اِبنِ سینا وَ مَنگزَشلَری آیتدیلار. اِمامِ اَبُوحامِدِ غَزّالی وَمُحی الدّینِ اِبنُ العَرَبی وَاَندُلُوسلی فَلسَفَه چی قُطبِ الدّین مُحمّد اِبنِ سَبعین هَم بؤیلَه زادلار آیدیپدیرلار. بُولارفَلسَفَه چیلَرینگ سؤزلَری دیر. دِینِ اِسلام دَه بؤیلَه زادلاریوقدیر. بؤیلَه سؤزلَربیلَه دوغری یولدان آیریلیپدیرلار. شِیعَه وَاِسماعیلیَّه وَقرامیطی وَباطِنی مُلحِدلَریالی مُلحِد بولیپدیرلار. اَهلِ سُنَّت وَحَدیث عالِم لاری نینگ وَفُضَیل بِن عِیاض یالی اَهلِ سُنَّت بولان تَصَوُّف چیلارینگ حَق یولیندان آیریلیپدیرلار. بُولاربیریاندان فَلسَفَه گه گیریپدیرلَر, بیرطَرَف دان هَم, مُعتَزِیلَه وَقُرامِیَّه یالی فِرقَه لارَه غارشی مُجادِلَه اَدیپیدیرلَر. تَصَوُّف چیلار اؤچَه آیریلار: بیرینجیسی, حَدیث وَسُنَّت اَهلی دیر. اِیکینجیسی,قُرامِیَّه یالی اَهلِ بِدعَتدان بولانلاردیر. اؤچینجیسی, (اِخوانُ الصَّفا) کِتاب لارینَه وَاَبُوالخَیّا نینگ سؤزلَرینَه اُویانلاردیر. اِبنِ عَرَبی وَاِبنِ سَبعین وَمَنگزَشلَری, فَلسَفَه چیلَرینگ سؤزلَرینی آلیپ تَصَوُّفچی سؤزی شَکلینَه سوقیپدیرلار. اِبنِ سینا نینگ, (آخِرُالاِشارات عَلٰی مَقامِ العارِفین) آدلی کِتابیندَه بؤیلَه یازیلاری کأندیر. اِمامِ غَزّالی هَم, بَعضی کِتابلاریندَه مَثَلاً, (اَلکِتابُ المادنُون)وَ(مِشکاتُ الاَنوار) کِتابیندَه بؤیلَه زادلار بیلدیریپدیر. حَتّٰی, یولداشی اَبُوبَکر اِبنُ العَرَبی, مُونگه فَلسَفَه گه گیردیگینی بیلدیریپ اونی مُوندان غُوتارماغَه اُوغراشیپدیر, یؤنَه غُوتاریپ بیلماندیر. اِمامِ غَزّالی, بیر طَرَفدان هَم,فَلسَفَه چیلَرینگ کافِربولدیقلارینی بیلدیریپدیر. عُمرينینگ سونگیندَه, (بُخاری) نی اوقِییپدیر. بُوشَکل دَه, اول یازیلاریندان گچدیگینی آیدانلارباردیر. بَعضی لاری هَم, بؤیلَه سؤزلَر اِمامِ غَزّالی غَه اِفتِرأ اَدیپ یازیلیپدیردیدیلَر. بُومَورِددَه اِمام اؤچین, رَوایَتلَرکأندیر. سیجیلیا جَزیرَه سیندَه یَتیشَن مالِکی عالِم لاردان مُحمّد ماذَری وَاَندُلُوس عالِم لاریندان طورتوشی وَاِبنُ الجَوزی وَاِبنُ عُقَیل وَباشغَه لاری کأن زادلار آیتدی).
اِبنِ تَیمِیَّه نینگ یوقاری دأکی سؤزلَری اَهلِ سُنَّت عالِم لارَه غارشی بولان یارامازفِکرلَرینی آچیقجَه گورکَزمَکدَه دیر.اَصحابِ کِرامینگ اُولاقانلارینی دَه بؤیلَه یامانلاماقدَه دیر. اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کأنینَه بُوشَکل دَه ساپیق دِیِیپ تاغمَه باسیپدیر. بُوآرادَه اُولاقان وَلي, عارِفلارینگ قُطبی حَضرَتِ اَبُوالحَسَنِ الشّازیلی نی, (حِزبُ الکَبیر)وَ(حِزبُ البَحر) کِتابلاریندان اؤتِري کأن یامانلاپدیر وَ مُحی الدّینِ عَرَبی وَ عُمَراِبنِ الفارِض وَاِبنُ سَبعین وَحَلّاج حُسَین بِن مَنصُوریالی تَصَوُّف اُستاذلارینی یاراماز کَلِمَه لَربیلَه تَحقیراَتدیگی اؤچین اؤزوَقتیندأکی عالِم لار,مُونینگ فِسق وَبِدعَت اَهلی بولدیغینی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیردیلَر. کُفرینَه فَتوا بَرَنلَرهَم بولدی. [چُوقیر اِسلامی عالِم عَبدُالغَني نابلُوسي, (اَلحَدیقَةٌالنَّدیَّه)آدلی کِتابی نینگ ۳۶۳وَ۳۷۳لَنجی صَفحَه لاریندَه, بُوتَصَوُّفي اُستاذ لارینگ آدلارینی یازیپ, بیربیروَلي بولدیقلارینی وَبُولارَه دِیل دَگیرَنلَرینگ جاهِل وَغافِل بولدیقلارینی بیلدیریأندیر.] هِج.ق ۷۰۵[م.۱۳۰۵]یِیلیندَه,اِبنِ تَیمِیَّه گه یازیلان بیرمَکتُوب دَه دِیِیلیأرکِه, (اؤزینی اُولاقان عالِم وَ وَقتینینگ اِمامی سانان دِین دوغانیم! سَنی اَلله نینگ رِضاسی اؤچین سؤیِیپتیم. سانگه غارشی بولان عالِم لاری خاهلامایأردیم. یؤنَه, سَنینگ سؤیماگه لائِق بولمادیق سؤزلَرینگی اَشیتدیگیمدَه شاشدیم. عَقلی بولان آدام, گونَش باتان سونگ, گیجَه نینگ باشلاماسیندَه شُبهَه اَدَرمی؟ سَن, دوغری یولدَه بولدیغینگی وَ(اَمرِبِالمَعرُوف)وَ(نَهیِ عَنِ المُنکَر) اَتدیگینگی بیلدیریپتینگ. مَقصَدینگ نینگ وَنِیَّتینگ نینگ نأمَه بولدیغینی اَللهُ تَعالی بیلَر. یؤنَه, اِخلاص اِنسانینگ اِیشلَریندَن بَلّی بولار. سَنینگ اِیشلَرینگ, سؤزینگ نینگ پَرده سینی یِیرتماقدَه دیر. نَفس لَرینَه تابِع بولانلارَه, سؤزلَری چؤیرِیک بولانلارَه تابِع بولیپ اؤزوَقتینگدأکیلَرَه سؤگمَک بیلَه قَناعَت اَتمأن, اؤلی لَرَه هَم کافِر تَغمَه سی باسدینگ. سَلَفِ صالِحین دان سونگرَه گلَن لَرَه هُجوم اَتدیگینگ یَتمَه یأن یالی, اَصحابِ کِرامَه وَبُولارینگ اُولاقانلارینَه هَم دِیل دَگیردینگ. قِیامَت گونی, بُومُحتَرَم لَر, حَقلارینی اِیسلَه دیکلَری وَقت, نَه حالَه دؤشجَگینگی غایغیرمایأرمیسینگ؟صالِحِیَّه شَهریندَه, جامِعُ الجَبَل مِنبَریندَه, حَضرَتِ عُمَرینگ "رَضیَ اللهُ تَعالٰی عَنه" یالنگیش سؤزلَری وَبَلألاری باردیر دِیدینگ. بُوبَلألار نأمَه مِیش؟ سَلَفِ صالِحین دان قایسی بَلأنی اَشیتدینگ؟ حَضرَتِ عَلی نینگ"رَضیَ اللهُ تَعالٰی عَنه" اؤچ یؤزدَن کأن خَطأسینینگ بار بولدیغینی آیدِیأرسینگ. حَضرَتِ عَلی بؤیلَه بولسَه, سَنینگ دوغری بیرسؤزینگ بولیپ بیلَرمی؟ اِیندی سانگه غارشی حَرَکتَه گچیأرین. مُسلمانلاری سَنینگ شَرّینگدَن غوریماغَه غَیرَت اَتجَکدیرین. چؤنکِه, آزغینلیغینگ حَدّی آشدی. اَذِیَّتلَرینگ تَمام دِیریلَرَه وَ اؤلی لَرَه اُولاشدی. مُؤمِنلَرینگ سَنینگ شَرّینگدَن ساقینمالاری گرَکدیر.)
اِبنِ تَیمِیَّه نینگ سَلَفِ صالِحین دان آیریلدیغینی گورکَزَن مَسئَلَه لَری تاجُ الدّینُ السُّبکی شؤیلَه بیلدیرمَکدَه دیر:
۱- طَلاق واقِع بولماز. قَسَم کَفّارَتی بَرمَک گرَکدیر. اؤزیندَن اَوَّل گلَن اِسلامی عالِم لاردان هیچ بیری کَفّارَت بَریلجَگینی بیلدیرمَه دی.
۲- حَایِض عَیالَه بَریلَن طَلاق واقِع بولماز دِیّیأر.
۳- عَمدَن, قَصداً تَرک اَدیلَن نَمازینگ قَضأ سینی اوقیماق گرَک دألدیر دِیّیأر.
۴- حایِض عَیالینگ کَعبَه نی طَواف اَتمَه سی مُباح دیر. کَفّارَت بَرمَز دِیّیأر.
۵- اؤچ اَدیپ بَریلَن طَلاق, بیرطَلاق بولار دِیّیأر. حال بُوکِه, مُونی بیلدیرمَه دَن اؤنگچَه, اِجماعُ المُسلِمینینگ بؤیلَه بولمادیغینی اؤزی یِیللارچَه آیدیپدیر.
۶- اِسلامِیَّتَه گورَه بولمادیق آئِداتلار, [دَولَتینگ آلدیغی مالِیاتلار], مُونی اِسلأنَه حَلالدیر دِیّیأر.
۷- بُولارتُجّاردان آلیناندَه, نِیَّت اَدیلمَه سَه هَم, زَکات یَرینَه گچَر دِیّیأر.
۸- سُودَه سِچان یالی حَیوان اؤلسَه نَجس بولماز دِیّیأر.
۹- جُنب بولانینگ, گیجَه غُسل اَتمأن نَفل نَماز اوقیماسی جائِزدیر دِیّیأر.
۱۰- واقِفینگ اَتدیگی شَرطَه اِعتِباربولماز, دِیّیأر.
۱۱- اِجماعِ اُمَّتَه اُویمادیق آدام, کافِربولماز وَفاسِق بولماز دِیّیأر.
۱۲-اَللهُ تَعالی مَحَلِّ حَوادِثدیر وَذَرَّه لَردَن اَدیلمیشدیر دِیّیأر.
۱۳- قُرآنِ کَریم, اَللهُ تَعالی نینگ ذاتیندَه یارادیلمیشدیر دِیّیأر.
۱۴- عالَم, یَعنی هَرمَخلُوق, نَوعی بیلَه قَدیم دیر دِیّیأر.
۱۵- اَلله, یَغشی زادلاری یارتماغَه مَجبُوردیر دِیّیأر.
۱۶- اَللهُ تَعالی نینگ جِسمی وَجِهَتی باردیر وَیَراَویرَر دِیّیأر.
۱۷- جَهَنَّم اَبَدی دألدیر, سونگیندَه سؤنَر دِیّیأر.
۱۸- پَیغَمبَرلَرینگ مَعصُوم بولدیقلارینَه مُنکِرگلیأر.
۱۹- رَسِولُ الله نینگ"صَلّی اللهُ تَعالٰی عَلیهِ وَسَلّم" باشغَه اِنسانلاردان فَرقی یوقدیر. اونی واسِطَه اَدیپ دُعأ اَتمَک جائِزبولماز دِیّیأر.
۲۰- رَسِولُ الله نی"صَلّی اللهُ تَعالٰی عَلیهِ وَسَلّم" زِیارَت اَتمأگه نِیَّت اَدیپ مَدینَه شَهرینَه گیتمَک گُناه دیر دِیّیأر.
۲۱- شَفاعَت اِیسلَه مَک اؤچین گیتمَک هَم حَرام دیر دِیّیأر.
۲۲- تَورات وَاِنجیلینگ کَلِمَه لَری دأل, مَعنٰی لاری اَویریلیپدیر دِیّیأر.
بَعضی عالِم لار, یوقاری دَه بیلدیریلَنلَرینگ کأنی اِبنِ تَیمِیَّه نینگ سؤزی دألدیر دِییَن بولسَه دَه, اَللهُ تَعالی نینگ جِهَتی بولدیغینی وَپارچَه لارینگ بیرلَشمَه سیندَن مَیدانَه گلدیگینی آیتدیغینَه مُنکِرگیلیأن یوقدیر. مُونینگ یانیندَه, عِلمی نینگ, جَلالَتی نینگ وَدِیانَتی نینگ کأن بولدیغی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیریلدی. فِقه,عِلم,عَدل وَاِنصافلی بولانینگ, بیر زادی تَحقیق اَتمَه سی, اوندان سونگرَه وَاِحتِیاطلی بولیپ قَرار بَرمَه سی گرَکدیر. هَلَه بیرمُسلمانینگ کافِرلِیگینَه, مُرتَد لیگینَه, ضَلالَتدَه بولدیغینَه وَ أولدیریلمَسینه قَراربَرمَک اؤچین کأن تَحقیق اَتمَک وَاِحتِیاطلی بولماق گرَکدیر. اِبنِ هاجَرِ مَکّی نینگ "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه" (فَتاوَالحَدیثیَّه) آدلی کِتابیندأکی یازیسی بُوتایدَه تَمام بولدی.
شُوزَمانَه میزدَه, اِبنِ تَیمِیَّه نی تَقلید اَتمَک مودی مَیدانَه چیقدی. اونینگ ساپیق یازیلاریندان دِفاع اَدیأروَ کِتابلارینی, خُصُوصاً (واسِطَه) آدلی کِتابینی چاپ اَدیأرلَر. بُوکِتاب باشدان باشَه اونینگ قُرآنِ کَریمَه وَحَدیثِ شَریفلَرَه وَ اِجماعِ مُسلِمینَه اُویمایأن فِکرلَریندَن دولیدیر. اوقِیانلارینگ آراسیندَه اُولاقان فِتنَه وَتَفرَفَه چیلیق چیقارماقدَه, دوغانی دوغانی دُشمَن اَتمَکدَه دیر. هِندُستاندَه بولان وَهّابی لار وَباشغَه اِسلامی مَملَکّت لَردَه, بُولارینگ دُوزاقلارینَه دؤشَن جاهِل دِینی آداملار, اِبنِ تَیمِیَّه نی اؤزلَرینَه بَیراق اَدینیپدیرلَر, اونگه (اُولی مُجتَهِد),(شَیخُ الاِسلام) یالی آدلار تاقیأرلَر. اونینگ ساپیق فِکرلَرینَه, بوزیق یازیلارینَه دِین وَاِیمان دِییپ مُحکَم تُوتیأرلَر. مُسلمانلاری بؤلَن, اِسلامِیَّتی اِیچَردَن یِیقان بُوفَجیع آقینی دُوریزماق اؤچین اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ اونی رَدّ اَدَن, وَثیقَه لاربیلَه چؤیریدَن دَگرلی کِتابلارینی اوقیمالیدیر. بُودَگرلی کِتابلارینگ آراسیندَه اُولاقان اِمام, چُوقیرعالِم تَقیُّ الدّینُ السُّبکی نینگ "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه",(شِفائُ السِّقام فی زِیارَتِ خَیرِالاَنام) آدلی کِتابی, اِبنِ تَیمِیَّه نینگ بوزیق فِکرلَرینی مَحو اَتمَکدَه, فَسادلارینی یوق اَتمَکدَه, عِنادچیلیغینی مَیدانَه چیقارماقدَه دیر. یامان نِیَّت لَری نینگ, بوزیق اِنانیشلاری نینگ نَشربولماسینی اؤنگلَه مَکدَه دیر.
سَلَفیلَر
اِيندی آیدالینگ کِه, اَهلِ سُنّت عالِم لارینگ "رَحمهُمُ اللهُ تَعالی عَلَیهم اَجمَعین" کِتابلاریندَه,(سَلَفِیَّه) دِیِیلَن بیر آد وَ (سَلَفِیَّه مَذهَبی)دِيیپ بیریازی یوقدیر. بُوآدلارمَذهَبسیزلَرینگ طَرَفیندان سونگرادان تاپیلیپ وَجاهِل دینی آداملارینگ طَرَفیندان, مَذهَیسبزلَرینگ کِتابلاری عَرَبی دان تُرکچَه گه تَرجُمه اَدیلیأرقا, تُرک لَرآراسیندَه هَم یاییلماغَه باشلاپدیر. بُولارَه گورَه, (اَشعَری وَماتُریدی مَذهَبلَرغُوریلمازدان اؤنگ تَمام سُنّی لَرینگ تابِع بولدیقلاری مَذهَبَه سَلَفیَّه آد بَریلمَکدَه دیر. بُولارصَحابَه وَتابِعینینگ اِیزیندَه یؤرِيَنلَردیر. سَلَفیَّه مَذهَب اَصحابینگ, تابِعینینگ وَتَبَعِ تابِعینینگ مَذهَبی دیر. دؤرت اُولی اِمام بُومَذهَبَه مَنصُوبتی. سَلَفیَّه مَذهَب دَن دِفاع اَتمَک اؤچین اِیلکی اَثَری (فِقهُ الاَکبَر) آدی بیلَه اِمام اَعظَم طَرَفیندان یازیلاندیر. اِمامِ غَزالی,(اِلجامُ الاَوام عَنِ الکَلام) آدلی اَثَریندَه سَلَفیَّه مَذهَبینگ اَساسلارینینگ یَدی بولدیغینی بیلدیرمَکدَه دیر. اِمامِ غَزالی نینگ ظُهوری بیلَه مُتَاَخِّرینینگ عِلمِ کَلامی باشلار. اِمامِ غَزالی, اؤنگچَه گلَن کَلام چیلارینگ مَذهَبلَرینی وَاِسلامی فیلسُوفلارینگ فِکرلَرینی تَحقیق اَدَندَن سونگرَه, عِلمِ کَلامینگ مَتُودلاریندَه فَرقلیلیق لار اَتدی. فَلسَفی فِکرلَری, رَدّ مَقصَدی بیلَه کَلامَه داخِل اَتدی. رازی وَعَمیدی, کَلام بیلَه فَلسَفَه نی مَزج اَدیپ [غاریشدیریپ] بیرعِلم حالینَه غویدیلار. بَیضاوی بولسَه, کَلام بیلَه فَلسَفَه نی بیربیریندَن آیریلمازحالَه غویدی. مُتَاَخِّرینینگ عِلمِ کَلامی سَلَفیَّه مَذهَبینگ یاییلماسینَه مانِع بولدی. اِبنِ تَیمِیّه وَشاگردی اِبنِ القَیِّمِ الجَوزِیّه, سَلَفیَّه مَذهَبی ديرَلتمأگه اُوغراشدیلار. سَلَفیَّه مَذهَب سونگرَه دان اِیکی آیریلیپدیر: قَدیم سَلَفی لَر, اَلله نینگ صِفَت لاری وَمُتَشابِه نَصّ لارینگ حَقیندَه تَفصیلاتَه گیرمأندیرلَر.سونگقی سَلَفی لَربُولارینگ حَقیندَه تَفصیل جِهَتینَه اَهَمِّیَت بَریپدیرلَر. اِبنِ تَیمیّه وَاِبنِ قَیِّم جَوزیَّه یالی سونگراقی سَلَفی لَردَه بُوحال آچیق گوریلمَکدَه دیر. قَدیم وَتازَه سَلَفی لَرینگ هَمّه سینَه (اَهلِ سُنّتِ خاصَّه) دِییلَر. اَهلي سُنّتینگ کَلام چیلاری بَعضی نَصّ لاری تَأویل اَدَن بولسَه لارهَم, سَلَفیَّه مُونگه مُخالِف دیر. سَلَفیَّه, اَلله نینگ یُؤزی وَگلمَه سی, اِنسانلارینگ یُؤزینَه وَگلمَه سینَه مَنگزَه مَزدِیيپ مُشَبِّهَه دَن آیریلیپدیر) ديیأرلَر.
(اَشعَری)وَ(ماتُریدی)مَذهَبلَرسونگرَه غُوریلیپدیردیمَک دوغری دألدیر. بُواِیکی اُولی اِمام, سَلَفِ صالِحینینگ بیلدیردیکلَری اِعتِقادي وَاِیماني بیلگیلَری آچیقلاپدیرلار, قِسم لارَه بؤلیپدیرلَر,یاش نَسلینگ دُؤشینیپ بیلجَگی بیرشَکلدَه یاییپدیرلار. اِمامِ اَشعَری, اِمامِ شافِعی نینگ شاگرد سِلسِلَه سیندَه باردیر. اِمام ماتُریدی هَم اِمامِ اَعظَم اَبُوحَنیفَه نینگ شاگردلَر سِلسِلَه سینینگ اُولی بیرخَلقَه سیدیر. اَشعَری وَماتُریدی, اُستاذلاری نینگ اِعتِقاد دأکی مُشتَرَک بولان مَذهَب لَریندَن داشاری چیقماندیر, مَذهَب غُورماندیر. بُواِیکی سینینگ وَاُستاذلارینینگ وَدؤرت مَذهَبینگ اِمامینینگ بیری جیک اِعتِقادی باردیر. بُوهَم (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة) آدی بیلَه مَشهُوربولان اِعتِقاد مَذهَبی دیر. بُوفِرقَه دَه بولانلارینگ اِعتِقادلاری, اِینانیشلاری, اَصحابِ کِرامینگ وَتابِعینینگ وَ تَبَعِ تابِعینینگ اِینانیشلاری دیر. اِمامِ اَعظَم اَبُوحَنیفَه نینگ یازدیغی, (فِقهُ الاَکبَر) آدلی کِتاب, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَن دِفاع اَتمَکدَه دیر. بُوکِتاب دَه وَ اِمامِ غَزالی نینگ,(اِلجامُ الاَوام عَنِ الکَلام) آدلی کِتابیندَه سَلَفیَّه سؤزی یوقدیر. بُواِیکی کِتاب وَ(فِقهُ الاَکبَر) آدلی کِتابینگ شَرح لاری نینگ آراسیندَه (قَولُ الفَصل) آدلی کِتاب, اَهلِ سُنّت فِرقَه نی بیلدیرمَکدَه وَبِدعَت فِرقَه لاربیلَه فَلسَفَه چیلَرَه جَواب لاربَرمَکدَه دیر. قَولُ الفَصل وَاِلجام آدلی کِتابلاری حَقیقَت کِتاب اؤیی اِستانبول دَه چاپ اَدیپدیر.اِمامِ غَزالی,(اِلجامُ الاَوام) آدلی کِتابیندَه, (بُوکِتابدَه اِعتِقاد دأکی فِرقَه لاردان, سَلَف مَذهَبینگ حَق بولدیغینی, بیلدیرجَک. بُومَذهَب دَن آیریلانلارینگ اَهلِ بِدعَت بولدیغینی دُؤشیندیرجَک. سَلَف مَذهَب دِیمَک, اَصحابینگ وَ تابِعینینگ اِعتِقادلاری دیمَکدیر. بُومَذهَبینگ اَساسلاری یَدی دیر) دِییأر. گوریلیأرکِه, کِتاب اِلجام, سَلَف مَذهَبینگ یَدی اَساسینی یازماقدَه دیر. مُونگه سَلَفیّه نینگ یَدی اَساسی دِیمَک, کِتابینگ یازیسینی اَویرمَک وَاِمامِ غَزالی غَه اِفتِرأ اَتمَک بولیأندیر. اَهلِ سُنّتینگ کِتاب لارینینگ هَمّه سیندَه, مَثَلاً, کأن قَدرلی فِقهی کِتاب بولان, (دُرُّالمُختار) نینگ شاهِدلیق قِسمیندَه, سَلَف وَخَلَف دِییَندَن سونگرَه؛(سَلَف, اَصحابِ کِرام وَتابِعینینگ آدی دیر. بُولارَه(سَلَفِ صالِحین)هَم دِییلَر. خَلَف هَم, سَلَفِ صالِحین دَن سونگرَه گلَن اَهلِ سُنّت عالِم لارَه دِییلَر) یازیغلیدیر. اِمامِ غَزالی وَ اِمامِ رازی وَتَفسیر عالِم لاری نینگ باش تاجی بولان اِمامِ بَیضاوی, هَمّه سی سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبیندَه تی لَر. بُولارینگ زَمانیندَه دؤرأن بِدعَت فِرقَه لار, عِلمِ کَلامَه فَلسَفَه نی غاریشدیردیلار. حَتّی اِیمان لاری نینگ اَساسینی فَلسَفَه اُستینَه غُوردیلار. (مِلَل وَنِهال) آدلی کِتاب دَه بُوبوزیق فِرقَه لارینگ اينانچلاری وَسیع دُؤشیندیریلیأندیر. بُواؤچ اِمام, بُوبوزیق فِرقَه لارَه غارشی اَهلِ سُنّت اِعتِقاد دان دِفاع اَدِیأرقا وَاولارینگ یولدان ساپان فِکرلَرینی چُؤیریتیأرقا, اولارینگ فَلسَفَه لَرینَه هَم وَسیع جَوابلاربَردیلَر. بُوجَواب لاری, اَهلِ سُنّت مَذهَبَه فَلسَفَه نی غاریشدیرماق دألدیر. تَرسینَه عِلمِ کَلامی, اؤزینَه غاریشدیریلان فَلسَفی فِکرلَردَن پاکلَه مَکدیر. بَیضاوی دَه وَمُونینگ شَرح لارینینگ اِینگ قَدرلیسی بولان(شَیخ زادَه) تَفسیریندَه هیچ بیرفَلسَفی فِکر, هیچ بیرفَلسَفی مَتُود یوقدیر. بُومُحتَرَم اِمام لارَه فَلسَفَه یولیندَه تیلاردیمَک, غاتی یامان بیراِفتِرأ دیر. اَهلِ سُنّت عالِم لارَه بُو اِفتِرأنی اَوَّلی بیلَه, اِبنِ تَیمیّه,(واسِطَه) آدلی کِتابیندَه یازیپدیر. اِبنِ تَیمیّه نینگ وَشاگردی اِبنِ القَیّمِ الجوزیّه نینگ سَلَفِیّه مَذهَبی گؤیچلَندیرمأگه اُوغراشدیغینی آیتماق بولسَه, حَق یولدَه بولانلاربیلَه باطِل یولَه ساپانلارینگ آیریلدیغی مُهِم بیرنُقطَه دیر. بُواِیکی شَخص دان اَوَّل سَلَفِیّه مَذهَب, حَتّٰی سَلَفیّه سؤزی یوقتی کِه,بُواِیکیسینینگ گؤیچلَندیرمأگه اُوغراشدیغی آیدیلیپ بیلسین. بُواِیکی سیندَن اَوَّل یالنگیزوَبیرَجیک حَق اِعتِقاد بولان (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة) آدی بَریلَن سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبی بارتی. اِبنِ تَیمیّه, بُوحَق مَذهَبی بوزیپ, بیرکأن بِدعَت لارمَیدانَه چیقاریپدیر. شُووَقت مَذهَبسیزلَرینگ, دِیندَه تَجَدُّدی لَرینگ,کِتابلارینینگ, سؤزلَرینینگ, یالنگیش فِکرلَرینینگ مَنشَئی, تماماً اِبنِ تَیمیّه نینگ بِدعَتلاریدیر. بُولار, اؤزلَرینینگ حَق یولدَه بولدیقلارینَه یاش نَسلی اِیناندیرماق اؤچین, قورقینچ بیرحِیلَه مَیدانَه چیقاردیلار. اِبنِ تَیمیّه نینگ بِدعَت لارینی, یالنگیش فِکرلَرینی حَقلی گورکَزیپ, یاش نَسلی اونینگ یولینَه چَکمَک اؤچین, سَلَفِ صالِحینَه سَلَفِیّه آد بَردیلَر. سَلَفِ صالِحینینگ خَلَف لَری بولان اِسلامی عالِم لارَه فَلسَفَه وَ بِدعَت لَکّه لَرینی بُولاشدیردیلار. بُولاری, سَلَفِیّه دیدیکلَری مَنگزَتمَه آد دان آیریلماق بیلَه اِتِّهام اَتدیلَر. اِبنِ تَیمیّه نی سَلَفِیّه نی تازَه دَن گؤیچلَندیرَن بیرقَهرَمان, بیرمُجتَهِد اَدیپ اورتا غویدیلار. حال بُوکِه, سَلَفِ صالِحینینگ خَلَف لَری بولان اَهل سُنَّت عالِم لار"رَحمَةُ اللهِ تَعالی علیهم اَجمَعین", شُو وَقتیمیزَه قَدَر,حَتّٰی شُو وَقت هَم, یازدیقلاری کِتاب لاریندَه سَلَفِ صالِحینینگ مَذهَبی بولان (اَهلِ سُنّت)اِعتِقادبیلگی لَریندَن دِفاع اَدیپدیرلَر.اِبنِ تَیمیّه نینگ,شَوقانی نینگ وَمَنگزَشلَری نینگ سَلَفِ صالِحینینگ یولیندان آیریلدیقلارینی وَ مُسلمانلاری فَلاکَتَه وَجَهنّمَه تارتدیقلارینی بیلدیریپدیرلَر. (اَلتَّوَسُّلُ بِالنَّبی وَبِالصّالِحین)وَ(عُلَمأُالمُسلِمین وَالمُخالِفُون) وَ(شِفأُالسِّقام)بیلَه مُونینگ اؤنگ سؤزی بولان(تَطهیرُالفُؤاد مِن دَنِسِ الاِعتِقاد)آدلی کِتابلاری اوقِیانلار, تازَه سَلَفِیّه دِییلَن بُواِینانچلاری مَیدانَه چیقارانلارینگ, مُسلمانلاری فَلاکَتَه چَکدیکلَرینی وَ دِینِ اِسلامی اِیچَردَن ییقماقدَه بولدیقلارینی غاتی یَغشی آنگلار.
سونگ گونلَردَه, بَعضی آغیزلاردان (سَلَفِیّه) آدی اَشیدیلمأگه باشلاندی. هَرمُسلمان شُونی یَغشی بیلمَه لیدیرکِه, اِسلامیَّتدَه(سَلَفِیّه مَذهَب) دِییپ بیرزاد یوقدیر. اِسلامیَّتدَه دِینگه (سَلَفِ صالِحین) مَذهَبی باردیر.سَلَفِ صالِحین, حَدیثِ شَریف لَربیلَه مَدح وَثَنأ اَدیلَن, اِیلک اِیکی عَصرینگ مُسلمانلاری دیر. اؤچینجی وَدؤردینجی عَصرلاردَه گلَن اِسلامی عالِم لارَه (خَلَفِ صادِقین) دِییلیأر. بُوشَرَفلی اِنسانلارینگ اِعتِقادینَه, (اَهلِ سُنّت وَالجَماعَة مَذهَب) دِییلیأر. بُومَذهَب, اِیمان,اِینانیش مَذهَبی دیر. سَلَفِ صالِحینینگ,یَعنی اَصحابِ کِرام بیلَه تابِعینِ اِعظامینگ اِیمانلاری هَمّه سی عَینی تی. اِینانیشلاری نینگ آراسیندَه هیچ بیرفَرق یوقتی. شُووَقت یَریؤزیندَه بولان مُسلمانلارینگ کأنی, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَه دیرلَر. یَتمیش اِیکی ساپیق بِدعَت فِرقَه لارینگ هَمّه سی اِیکینجی عَصردان سونگرَه مَیدانَه چیقدی. بُولارینگ بیرقِسمینینگ غُوریجی لاری اؤنگرأکدَن یاشان بولسَه لارهَم, کِتابلارینینگ یازیلماسی وَجَمع بولیپ مَیدانَه چیقمالاری وَاَهلِ سُنّتَه غارشی باش غالدیرمالاری تابِعینِ اِعظام دان سونگرَه بولدی.
اَهلِ سُنّت اِعتِقادی مَیدانَه غویان رَسُولُ الله دیر"صَلّی اللهُ عَلیهِ وسَلّم". اِیمان بیلگیلَرینی اَصحابِ کِرام بُومَنشَأ دَن آلدیلار. تابِعینِ اِعظام هَم بُو بیلگیلَرینی, اَصحابِ کِرام دان اؤگرَندیلَر. سونگراقی گلَنلَر,بُولاردان اؤگرَندیلَر. بُوشَکل دَه, اَهلِ سُنّت بیلگیلَری بیزلَرَه نَقل وَتَواتُریولی بیلَه گلدی. بُوبیلگیلَر عَقل بیلَه تاپیپ بیلینمَز. عَقل بُولاری اَویریپ بیلمَز. عَقل, بُولاری آنگلاماغَه کُمَکچی بولار. یَعنی, بُولاری آنگلاماق,دوغریلیقلارینی, قَدرلارینی دَرک اَتمَک اؤچین عَقل گرَکدیر. حَدیث عالِم لاری نینگ هَمّه سی,اَهلِ سُنّت اِعتِقاددَه تیلار. عَمَل دَه دؤرت مَذهَبینگ اِماملاری هَم بُو مَذهَبدَه تی. اِعتِقاددَه مَذهَبیمیزینگ اِیکی اِمامی بولان ماتُریدی وَاَشعَری هَم اَهلِ سُنّت مَذهَبدَه تی. بُوهَراِیکی اِمام, هَمیشَه بُومَذهَبی سایدیلار. ساپیقلارَه غارشی وَکُهنَه یُونان فَلسَفَه سینینگ باتلاقلارینَه دُؤشَن مادّه چیلَرَه غارشی بُوبیرتَک مَذهَب دَن دِفاع اَتدیلَر. بُواِیکی اُولی اَهلِ سُنّت عالِمی نینگ وَقت لاری بیر بولسَه هَم, یاشادیقلاری یَرلَر بیربیریندَن آیری وَغارشیلاریندأکی هُجوم اَدَنلَرینگ فِکر وَخاصِیَتلَری باشغَه بولدیغیندان, دِفاع اَتمَه شَکل لَری وَتَنقید لاری بیربیریندَن فَرقلی بولان بولسَه هَم, بُوحال, مَذهَب لَرینینگ آیری بولدیغینی گورکَزمَز. بُولاردان سونگرَه گلن یؤزمُؤنگلاپ چُوقیرعالِم وَ وَلیلَر, بُواِیکی اُستین اِمامینگ کِتابلارینی تَحقیق اَدیپ اِیکی سینینگ هَم,اَهلِ سُنّت مَذهَبدَه بولدیقلارینی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیریپدیرلَر. اَهلِ سُنّت عالِم لار, مَعنی لاری آچیق بولان (نَصّ) لاری, ظاهِرلارینَه گورَه آلیپدیرلار.یَعنی, بؤیلَه آیَةِ کَریمَه لَرَه وَحَدیثِ شَریف لَرَه آچیق بولان مَعنی لاری بَریپدیرلَر,ضَرُورَت بولمادیقجَه بؤیلَه نَصّ لاری(تأویل)اَتمأندیلَر,بُومَعنیلاری اَویرمأندیرلَر.اؤزبیلیملَری وَنَظَرلاری بیلَه هيچ بیرفَرقلیلیق اَتمأندیرلَر. ساپیق فِرقَه لاردان بولانلار وَ مَذهَبسیزلَربولسَه, یُونانی فَلسَفَه چیلَردَن وَ دِین دُشمَنی بولان فَنّ تَقلیدچیلاردان اَشیتدیکلَرینَه اُویِیپ, اِیماني بیلگیلَردَه وَعِبادَتلَردَه فَرقلیلیق اَتمَکدَن چَکینمأندیرلَر.
میسیُونَرلَرینگ عَصرلاربویِی دَوام اَدَن فَعالِیَتلَری بیلَه وَاِنگلیس اِمپراتُورلیغینینگ اِیگرَنچ سِیاسَتی وَهَردُؤرلی مادّی گؤیچلَرینی غُوللانماسی بیلَه,دِینِ اِسلامینگ ساقچیسی بولان, اَهلِ سُنّت عالِم لارینگ "رَحمَةُ اللهُ تَعالی عَلیهم اَجمَعین" خِدمَت چیسی بولان عُثمانی دَولَتی پارچَه لانان سونگ, مَذهَبسیزلَر مَیدانی بوش گوردیلَر. خُصُوصاً, اَهلِ سُنّت عالِم لارَه سؤز حَقّی تانیلمادیق مَملَکَتلَردَه, مَثَلاً سُعُودی عِرَبِستان دَه, شَیطانی یالان وَحیلَه لَربیلَه, اَهلِ سُنّتَه هُجوم اَتمأگه, اِسلامیّتی اِیچَردَن یِیقماغَه باشلادیلار. سُعُودی عِرَبِستان دان پایلانان سانسیزآلتین لار, بُوهُجومچیلیغینگ دُنیأنینگ هَریَرینَه یاییلماسینَه سَبَب بولدی. پاکِستان دان, هِندُستان دان وَآفریقا مِلّت لَریندَن گلَن خَبَرلاردان دُؤشینیلدیگینَه گورَه, دِینی عِلمی وَ اَلله قورقیسی بولمادیق بَعضی دِینی آداملار, بُوهُجومچیلارَه کُمَک اَتمَک بیلَه مَوقِع لارَه وَ آپارتمان لارَه غاویشیأندیرلَر. خُصُوصاً یاش نَسلی آلداپ, اَهلِ سُنّت مَذهَب دَن آیِیرماق اؤچین اَتدیکلَری خِیانَت لَری, بُوخَبیث غازانچلارینَه سَبَب بولماقدَه میش. مَدرَسَه لَردأکی طالِبی, مُسلمان اَولادلاریمیزی آلداماق اؤچین یازدیقلاری کِتابلاردان بیرینی گتیرتدیک:
کِتابینگ بیریَریندَه, (بُوکِتابی, مَذهَب تَعَصُّبینی آرادان غالدیرماق وَهَرکیمینگ اؤزمَذهَبی اِیچیندَه غَوغاسیز یاشاماسینی تأمین اَتمَک اؤچین یازدیم) دِیّأر. بُوآدام, مَذهَب تَعَصُّبینی آرادان غالدیرماغی, اَهلِ سُنّتَه هُجوم اَتمَکدَه, اَهلِ سِنّت عالِم لاری کیچی دؤشیرمَکدَه گوردیگینی آیتماقدَه دیر. دِینِ اِسلامَه خَنجَراُورماقدَه, مُونی مُسلمانلارینگ غَوغاسیز یاشاماسی اؤچین اَتدیگینی آیتماقدَه دیر. کِتابینگ بیریَریندَه, (فِکراَدَن بیراِنسان, فِکریندَه اِثابَت اَتسَه,اون بَرابَری اَجرآلار. خَطأ اَتسَه بیراَجرآلار) دِیّأر. مُونگه گورَه هَراِنسان, یَعنی اِسلأرخِرِستِیان بولسین, اِسلأرمُشرِک بولسین, بیرآدام, هَر فِکریندَه اَجرآلجاق.هَم دَه دوغری بولانلاریندَه اون ثَواب! دِقَّت اَدینگ, پیغمبریمیزینگ "صَلّی اَللهُ علیهِ وسَلّم" حَدیثِ شَریفینی نأهیلّی اَویریار؟ نأهیلّی حیلَه اَدیأر؟ حَدیثِ شَریفدَه, (بیرمُجتَهِد,آیَةِ کَریمَه دَن وَحَدیثِ شَریف دَن [عَمَلَه دَگیشلی] بیرحُکم چیقاریأرقا,اِثابَت اَتسَه, مُونگه اون ثَواب بَریلَر. خَطأ اَتسَه,بیرثَواب بَریلَر) بُویریلدی. حَدیثِ شَریف, بُو ثَوابلارینگ هَرفِکراَدَنَه دأل,اِجتِهاد دَرَجَه سینَه یَتیشَن اِسلامی عالِمَه بَریلجَگینی, مُونگه هَم, هَرفِکرینَه دأل, نَصّ لاردان [عَمَلَه دَگیشلی] حُکم لَرچیقارماق اؤچین اَدَن فَعالیّتینَه بَریلجَگینی گورکَزیأندیر. چؤنکِه, بُوفَعالیّتی عِبادَت دیر. هَرعِبادَتَه بَریلدیگی یالی, بُویَردَه هَم ثَواب بَریلمَکدَه دیر.
سَلَفِ صالِحین وَقتیندَه وَبُولارینگ خَلَف لَری بولان مُجتَهِدعالِم لارینگ وَقتیندَه, یَعنی دؤرت یؤزینجی یِیلینگ سونگینَه چَنلی, یاشامَه شَرطلاردَه اَویریلمَه لَربولان سونگ, تازَه حادِثَه لَر مَیدانَه چیقان سونگ, مُجتَهِد بولان عالِم لار, گیجَه گؤندیزدیمأن غَیرَت اَدیپ, بُواِیشینگ نأهیلّی اَدیلمَه سی گرَک بولدیغینی, (اَدِلّهِٔ شَرعِیّه) آدیندأکی دؤرت مَنشَأ دَن تاپیپ چیقاریپدیرلار, تَمام مُسلمانلارهَم, بُواِیشی, اؤزمَذهَب اِمام لارینینگ تاپیپ آنگلادیغینَه اُویِیپ اَدِیأرلَرتی. اَدَنلَرهَم اون وَیا بیرثَواب غازنیأردی. دؤرت یؤزینجی یِیلدان سونگرَه هَم, بُومُجتَهِدلَرینگ تاپدیقلارینَه اُویِیلدی. بُواُوزین وَقت لاردَه, هیچ بیرمُسلمان, هیچ بیراِیشیندَه چارَه سیزغالمادی, قینچیلیق چَکمَه دی. اوندان سونگرَه مُجتَهِدلَرینگ یَدینجی دَرَجَه سیندَه هَم بیرعالِم, بیرمُفتی یَتیشیپ بیلمَه دیگی اؤچین, شُو وَقت دؤرت مَذهَبدَن بیرینینگ عالِم لارینینگ کِتابلارینی اوقِیِیپ آنگلاپ بیلَن بیرمُسلماندان وَاونینگ تَرجُمَه اَتدیگی کِتابلاردان اؤگرَنیپ, عِبادَتلَریمیزی مُونگه گورَه اَتمَگیمیزوَ بُولارَه اُویغین یاشاماغیمیزگرَکدیر. اَللهُ تَعالی, هَمّه زادینگ حُکمینی قُرآنِ کَریم دَه بیلدیردی. اونینگ اَعلی پیغمبری بولان مُحَمّدعَلیهِ السَّلام هَم, بُولارینگ هَمّه سینی آچیقلادی. اَهلِ سُنّت عالِم لارهَم, بُولاری, اَصحابِ کِرام دان اؤگرَنیپ کِتابلارینَه یازدیلار. شُووَقت بُوکِتابلاری دُنیأ نینگ هَریَریندَه مَوجُوددیر. دُنیأ نینگ هَریَریندَه, قِیامَتَه چَنلی مَیدانَه چیقجاق بولان هَرتازَه زادینگ نأهیلّی غُوللانیلجاغی, بُوکِتابلارینگ بیربیلگیسینَه مَنگزَدِیلیپ بیلَر. مُونینگ مُمکِن بولماسی,قُرآنِ کَریمینگ مُعجِزَه سی وَ اِسلامی عالِملارینگ بیرکَرامَتی دیر. دینگه مُهِم بولان زاد, غارشیلاشیلان اِیشینگ نأهیلّی اَدیلجَگینی, اَهلِ سُنّت بولان حَقیقی بیرمُسلماندان سوراپ اؤگرَنمَک گرَکدیر. مَذهَبسیزدِینی آدامَه سورالسَه, فِقهی کِتابلارَه اُویمادیق جَواب بَریپ, اِنسانی یالنگیش یولَه اِیبَرَر.
عَرَب مَملَکَتلَردَه بیرناچَه یِیل غالیپ هَم, عَرَبی گپلَه مأنی اؤگرَنیپ,اول یَردَه ذَوق وَصَفا بیلَه اَگلَنیپ عُمرینی گُناه اِیشلَه مَک بیلَه چؤیریدیپ, سونگرَه بیرمَذهَبسیزدَن, بیراَهلِ سُنّت دُشمَنیندان مُهرلی بیرکاغِذ آلیپ, پاکِستانَه, هِندُستانَه دؤنَن مَذهَبسیزجاهِلَّرینگ, یاش نَسلی نأهیلّی آلدادیقلارینی یوقاری دَه بیلدیریپتیک.بُولارینگ ساختَه دِپلومَه لارینی گورَن وَعَرَبی گپلَه دیکلَرینی اَشیدَن یاش نَسل لَر, اولاری دِینی آدام سایار. حال بُوکِه بُولاربیرفِقهی کِتابی آنگلاماقدان عاجِزدیرلار. کِتابلاردأکی فِقهی بیلگیلَردَن هیچ خَبَرلاری یوقدیر. ذاتاً, بُواِسلامی بیلگیلَرَه اِینانمازلار, اِرتِجاع دِییَرلَر. قَدیم دان اِسلامی عالِم لاراؤزلَرینَه سورالان زادلارَه, فِقهی کِتابلاردان جَواب تاپیپ, سُؤال اَدَنلَرَه بُولاری آیدارلارتی. مَذهَبسیز دِینی آدام بولسَه فِقهی کِتابی اوقِییپ آنگلاپ بیلمَه دیگی اؤچین, جاهِل کَلَّه سینَه نُقصان عَقلینَه گلَنلَری آیدیپ سُؤال اَدَنلَری آلدار. اونینگ جَهَنّمَه گیتمَه سینَه سَبَب بولار. مُونینگ اؤچیندیرکِه, پَیغَمبَریمیز"صَلّی اللهُ عَلیهِ وَسَلّم"(عالِم لارینگ یَغشیسی, اِنسانلارینگ اِینگ یَغشیسیدیر. عالِم لارینگ یارامازی اِنسانلارینگ اِینگ یارامازیدیر) بُویردی. بُوحَدیثِ شَریف گورکَزیأرکِه, اَهلِ سُنَّت عالِمی, اِنسانلارینگ اِینگ یَغشیسی دیر. مَذهَبسیزلَرهَم, اِنسانلارینگ اِینگ یارامازی دیر. چؤنکِه, بِیرینجیلَر, اِنسانلاری رَسُولُ الله غَه اُویماغَه, یَعنی جَنّتَه, اِیکینجیلَربولسَه, اِنسانلاری اؤزآزاشیق فَکِرلَرینَه اُویماغَه, یَعنی جَهَنّمَه سؤیرَه یاندیرلَر.
مِصردأکی جامِعُ الاَظهَراِسلامی اؤنیوَرسیتی سیندَن دِپلوم [اِجازَة] آلان اُستاذ اِبنِ خَلیفَه عَلیوِی (عَقیدَةُالسَّلَفِ وَالخَلَف) آدلی کِتابیندَه دِیّأرکِه,(عَلّامَه اَبُوزُهرَه,(تاریخُ المَذاهِبِ الاِسلامِیَّه) آدلی کِتابیندَه یازدیغی یالی, هِجرَتینگ دؤردِینجی عَصریندَه, حَنبَلی مَذهَب دَن آیریلان بَعضی کیشیلَر, اؤزلَرینَه (سَلَفِیِّین) آد بَردیلَر. یَنَه حَنبَلی مَذهَب دَه بولان اَبُوالفَرَج اِبنُ الجَوزی "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه" وَباشغَه عالِم لار, بُوسَلَفی لَرینگ سَلَفِ صالِحینینگ یولیندَه بولمادیقلارینی,اَهلِ بِدعَت, مُجَسِّمَه فِرقَه دان بولدیقلارینی بیلدیریپ, بُوفِتنَه نینگ نَشربولماسینی اؤنگلَه دیلَر. یَدینجی عَصردَه, اِبنِ تَیمِیّه, بُوفِتنَه نی تَکرار اؤلچَردی). بُوکِتاب دَه, سَلَفی لَرینگ وَوَهّابی لَرینگ دُؤرلی بِدعَت لاری وَ اَهلِ سُنَّتَه غارشی اَتدیکلَری اِفتِرألاری اُوزین یازیلیپ وَجَوابلاری بَریلیپدیر. کِتاب هِج.ق۱۳۹۸[م.۱۹۷۸] دَه شام دَه چاپ اَدیلیپدیر.
مَذهَبسیزلَر اؤزلَرینَه,(سَلَفِیَّه)آد بَریپدیرلَر.اِبنِ تَیمِیَّه, سَلَفی لَرینگ اُولی اِمامی دیر دِیّأرلَر. بُوسؤزلَری بیرباقیمدان دوغریدیر. چؤنکِه, اِبنِ تَیمِیَّه دَن اؤنگچَه(سَلَفِی) آد یوقتی. سَلَفِ صالِحین بارتی. بُولارینگ اِعتِقادلاری هَم اَهلِ سُنَّت مَذهَب تی. اِبنِ تَیمِیَّه نینگ ساپیق فِکرلَری وَهّابی لارَه وَبؤیلَه کی مَذهَبسیزلَرَه سَنَدبولدی. اِبنِ تَیمِیَّه حَنبَلی مَذهَب دَه بولیپ یَتیشدی. یَعنی اَهلِ سُنَّت تی. یؤنَه عِلمی کأنَلیپ, فَتوا مَقامینَه یَتَندَه,اؤزفِکرلَرینی خاهلاماغَه,اؤزینی اَهلِ سُنَّت عالِم لاردان "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیهِم اَجمَعین" اُستین گورماگَه باشلادی. عِلمی نینگ کأنَلمَه سی, ضَلالَتینَه, یولدان ساپماسینَه سَبَب بولدی. حَنبَلی بولماسی غالمادی. چؤنکِه, دؤرت مَذهَب دَن بیریندَه بولیپ بیلمَک اؤچین, اَهلِ سُنَّت اِعتِقاد دَه بولماق گرَکدیر. اَهلِ سُنَّت اِعتِقاددَه بولمادیق آدام اؤچین حَنبَلی مَذهَب دَه دِیِیپ بولماز.
مَذهَبسیزلَر,یاشادیقلاری مَملَکَت لَردأکی اَهلِ سُنَّت دِینی آداملاری "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیهِم اَجمَعین", هَرفُرصَتدَه یامانلایأرلَر. بُولارینگ کِتاب لاری نینگ اوقیلماسینی, اَهلِ سُنَّت عِلِم لارینگ اؤگرَنیلمَه سینی اؤنگلَه مَک اؤچین هَرحیلَه گه باش اُوریأرلَر. مَثَلاً, بیرمَذهَبسیز, بُوفَقیرینگ آدینی آیدیپ,[[3]] (دَوأ فُروش, کِیمیأگر, دِینی نأ بیلسین؟ اول اؤز صَنعَتینی اِجرأ اَتسین. بیزینگ اِیشیمیزَه غاریشماسین) دِیِیپدیر. شُوجاهِلجَه,شُواَحمَقجَه سؤزَه باقینگ! فَنّی آداملاینگ دِینی بیلگیسی بولمازساییأر. بیلمَه یأرکِه, مُسلمان فَنّی آدام, هَرلَحظَه صُنعِ اِلٰهی نی تَماشا اَتمَکدَه, مَصنُوعات آدلی کِتاب دَه گورکَزیلَن عَزیز خالِقینگ کَمالاتینی آنگلاماقدَه, اونینگ سونگسیزقُدرَتینینگ غارشیسیندَه, مَخلُوقلارینگ عاجِزلیغینی گوریپ, اونی هَرلَحظَه تَسبیح وَ تَنزِیه اَتمَکدَه دیر. آلمان اَتُم عالِمی ماکس پِلانجک,(دَرستروم) آدلی کِتابیندَه, مُونی غاتی یَغشی بیلدیریأندیر.بُوجاهِل مَذهَبسیزبولسَه,خارِج دأکی اؤزی یالی بیرساپیقدان آلدیغی بَرگه وَ مُونینگ تأمین اَتدیگی مِیزَه [مَقامَه] دایانیپ وَبَلکی دَه, خارِج دَه پایلانان آلتینلارینگ خَیاللاری بیلَه مَست بولیپ, دینی عِلم لاری اؤزاِنحِصاریندَه گورمَکدَه دیر. اَللهُ تَعالی, بُوزَواللينی وَهَمَّه میزی اِصلاح اَتسین! بؤیلَه سَنَدلی دِین اوغریلاری نینگ دُوزاقلارینَه دؤشَن پاک جَوانلاری هَم, خَلاص اَیلَه سین! آمین.
هَوَّه, بُوفَقیر[4], دَوأ فُروش وَکِمیأ یوقاری مُهَندیسی بولیپ مِلَّتیمَه اوتُوزیِیلدان کأن خِدمَت اَتدیم. یؤنَه یَدی یِیل دِینی تَحصیل اَدیپ گیجَه گوندیز دِیمأن دَرس اوقِییپ هَم, اُولی اِسلامی عالِم دان اِجازَت آلماق بیلَه شَرَفلَندیم.فَنّی عِلم لاربیلَه دینی عِلم لارینگ عَظَمَتی نینگ آستیندَه یَنجیلیپ, عاجِزلیغیمی یَغشیجَه آنگلادیم. بُوفَهمینگ اِیچیندَه, حَقّی بیلَه غُوللیق اَدیپ بیلمَه گه غَیرَت اَدیأرین. اِینگ اُولی قورقِیم وَ اندیشأم, دیپلومَه لاریمینگ وَاِجازَتیمینگ یالدیزلارینَه آلدانیپ, بُومَورِدلَر دَه سؤزصاحِبی بولجاغیمی سانماقلیغیم دیر. بُوقورقِیمینگ کأنلیگی, هَرسؤزیمدَه گوزلَرَه بَلّی بولیأندیر. هيچ بیروَقت اؤزنَظَریمی, اؤزفِکریمی یازماغَه جَسارَت اَتمَه دیم. دائِما اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ, آنگلاپ بیلَنلَری حَیران اَدَن دَگرلی یازیلارینی عَرَبی دان وَفارسی دان تَرجُمَه اَدیپ جَوان غارداشلاریمَه هؤدیرلَه مأگه غَیرَت اَتدیم.بُوقورقِیمینگ کأنلیگیندَن, اؤزیم کِتاب یازماغی فِکر اَتمأنتیم. (صَوائِقُ المُخرِقَه) نینگ اِلکی صَفحَه سیندَه یازیغلی بولان,(فِتنَه کأنَلدیگی وَقت, حَقیقَتی بیلَن, باشغَه لارَه بیلدیرسین! بیلدیرمَه سَه, اَلله نینگ وَتَمام اِنسانلارینگ لَعنَتی اونگه بولسین!) دِییَن حَدیثِ شَریفی گوریپ, فِکراَتمأگه باشلادیم. بیرطَرَفدان, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ, دِینی عِلم لاردأکی وَ اؤزوَقت لاریندَه بولان فَنّی عِلم لاردأکی مَفهُوم لارینینگ وَعَقللارینینگ اُستینلیگینی وَعِبادَت وَتَقوألاردأکی غَیرَتلَری اؤگرَندیکچَه, کِچیلیگیمی دؤشینیپ, اول مُحتَرَم عالِم لارینگ عِلم دَریالارینینگ یانیندَه, اؤزبیلگیلَریمی بیردامجَه یالی گوریپ, بیریاندان هَم, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کِتابلارینی اوقِییپ دؤشینیپ بیلجَک صالح آداملارینگ آزالدیغینی وَجاهِل, ساپیق آداملارینگ دِینی آداملارینگ آراسینَه غاریشیپ, بوزیق, ساپیق کِتابلار یازیلدیغینی گوریپ غَم لانیپ, حَدیثِ شَریف دَه بیلدیریلَن لَعنَتینگ تَهدیدیندَن غاتی قورقدیم. دَگرلی جَوان دوغانلاریمَه بولان شَفقَت وَمَرحَمَتیم هَم, بُوفَقیری خِدمَتَه زورلاپ, اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کِتابلاریندان سایلادیغیم یازیلاری تَرجُمَه اَتمأنَه باشلادیم. آلدیغیم سانسیز تَبریک وَ تَقدیر یازیلارینگ یانیندَه, یَکَه تُکَه مَذهَبسیزینگ سَرزَنِش وَ اِفتِرألارینَه هَم هَدَف بولدیم. رَبِّیمَه وَ وِجدانیمَه غارشی اِخلاصیمدَه وَصَداقَتیمدَه بیرشُبهَأم بولمادیغی اؤچین, اَللهُ تَعالی غَه تَوَکُّل وَرَسُولی نینگ "صَلّی اللهُ تَعالی عَلیهِ وَسَلّم" وَصالِح غُوللارینینگ مِبارَک رِوحلارینَه تَوَسُّل اَدیپ, خِدمَتَه دَوام اَتدیم. اَللهُ تَعالی, هَمَّه میزی راضی بولدیغی دوغری یولدان آیِیرماسین! آمین.
مِصردَه جامِعُ الاَظهَریُونِیوَرسیتیسی مُدَرِّسلَریندَن اُولی حَنَفی مَذهَب عالِمی مُحَمّد بَخیتُ المُطیعی, (تَطهیرُالفُؤاد مِن دَنِسِ الاِعتِقاد) آدلی کِتابیندَه دِیّأرکِه, اِنسانلارینگ اِیچیندَه رُوحلاری اِینگ اَعلی دَرَجَه وَاِینگ بولغین بولانلاری, پَیغَمبَرلَردیر"عَلیهِمُ الصَّلاةُ وَالسَّلام". بُولارخَطأ اَتمَکدَن, شاشماقدان,غَفلَتدَن, خِیانَت اَتمَکدَن, تَعَصُّب وَعِناددان وَنَفسَه اُویماقدان وَغَرَض, کِینَه تُوتماقدان مَعصُوم دیرلار. پَیغَمبَرلَر "عَلیهِمُ الصَّلاةُ وَالسَّلام", اَللهُ تَعالی نینگ اؤزلَرینَه بیلدیردیگی زادلاری آیدارلاروَآچیقلارلار. اولارینگ بیلدیردیکلَری دِینی بیلگیلَر, اَمرلَر وَنَهی لَرهَمَّه سی دوغری دیر. هیچ بیری باطِل, بوزیق دألدیر. پَیغَمبَرلَردَن "صَلَوَاةُ اللهِ تَعالی عَلیهِمُ اَجمَعین" سونگرَه اِنسانلارینگ اِینگ اَعلی دَرَجَه وَاِینگ بولغین بولانلاری,پَیغَمبَرلَرینگ صَحابَه لَری دیر. چؤنکِه بُولار, پَیغَمبَرلَرینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن, بولغینلاشان, تَمیزلَنَندیرلَر. هَمیشَه,پَیغَمبَرلَردَن اَشیتدیکلَرینی بیلدیریپدیرلَر وَآچیقلاپدیرلار. بُولارینگ هَم بیلدیردیکلَری نینگ, هَمَّه سی دوغری دیر. بُولارهَم یوقاری دَه بیلدیردیگیمیز یامانلیقلاردان مَحفُوظ دیرلار. تَعَصُّب بیلَه, عِنادبیلَه بیربیری لَری نینگ سؤزلَرینَه غارشی گلمأندیرلَر, نَفسلَرینَه اُویماندیرلار. بُولارینگ,آیَةِ کَریمَه لَری وَحَدیثِ شَریف لَری آچیقلامالاری, اَللهُ تَعالی نینگ دِینی نی اونینگ غُوللارینَه بیلدیرمَک اؤچین اِجتِهاد اَتمَه لَری, اَللهُ تَعالی نینگ بُواُمَّتَه اُولاقان بیراِحسانی دیر وَسؤیگیلی پَیغَمبَری مُحمّد عَلیهِ السّلامَه مَرحَمَتی دیر. قُرآنِ کَریم, اَصحابِ کِرامینگ کافِرلَرَه غارشی غاتی دُوردیقلارینی وَبیربیری لَرینَه کأن مَرحَمَتلی بولدیقلارینی, سؤیِیشدیکلَرینی, نَمازلارینی دِقَّت بیلَه اَدأ اَتدیکلَرینی, هَمَّه زادی وَ جَنَّتی اَلله دان اُمید اَتدیکلَرینی بیلدیریأر. اِجتِهادلاریندَه اِجماع حاصِل بولانلارینگ هَمَّه سی دوغری دیر. هَمَّه سی ثَوابَه غاویشاندیرلار. چؤنکِه, حَق بیردیر.
اَصحابِ کِرام دان سونگرَه, اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, اَصحابِ کِرامی گورَن وَاولارینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن مسلمانلاردیر. بُولارَه,(تابِعین)دِییلیأر. بُولار, تَمام عِلم لارینی اَصحابِ کِرامدان اؤگرَنَندیرلَر. تابِعین دان سونگٰرَه, اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, تابِعینی گورَن وَاولارینگ صُحبَتیندَه یَتیشَن مسلمانلاردیر. بُولارَه (تَبَعِ تابِعین) دِییلیأر. بُولاردان سونگرَه گلَن عَصرلاردَه, قِیامَتَه قَدَربولان اِنسانلارینگ اِینگ اُستینلَری, اِینگ یَغشی لاری هَم, بُولارَه تابِع بولان, بُولارینگ بیلدیردیکلَرینی اؤگرَنیپ, یوللاریندَه بولان مُسلمانلاردیر. سَلَفِ صالِحیندان سونگرَه گلَن دِینی آداملارینگ آراسیندَه سؤزلَری, اِیشلَری رَسُولُ اَلله نینگ وَ سَلَفِ صالِحینینگ بیلدیردیکلَرینَه اُویغین بولیپ, اِعتِقاددَه وَ عَمَل دَه بُولارینگ یولیندان هیچ آیریلمادیق زَکی, عَقللی وَ اِسلامِیَّتینگ حُدودلارینی آشمادیق بیرآدام,باشغَه لارینگ یامانلاماسیندان قورقماز. اولارَه اُویِیپ دوغری یولدان آیریلماز. جاهِللارینگ سؤزلَرینَه اُویماز. عَقلینَه اُویِیپ, مُجتَهِد اِماملارینگ دؤرت مَذهَبیندَن داشاری چیقماز. مُسلمانلارینگ, بؤیلَه بیرعالِمی تاپماسی, بیلمَه دیکلَرینی اوندان سوراپ اؤگرَنمَه سی,تَمام اِیشلَرینی اونینگ سؤزلَرینَه گورَه اَتمَه سی گرَکدیر. چؤنکِه, بؤیلَه بیرعالِم, اَللهُ تَعالی نینگ غُوللارینی خَطأدان غوریماق وَهَرزادی دوغری اَتمَه لَرینی تأمین اَتمَک اؤچین یاراتدیغی مَعنَوی عِلاج لاری, یَعنی روحینگ تَداویسی نینگ بیلگیلَرینی بیلَر وَاِنسانلارَه بیلدیرَر. رُوحي کَسَللَری, اِدرأکسیز بولانلاری تَداوی اَدَر. بؤیلَه بیرعالِمینگ هَرسؤزی, هَراِیشی وَاِنانیشی, اِسلامِیّتَه اُویغین دیر. هَمَّه زادینگ دوغریسینی آنگلار. هَرسُؤالَه دوغری جَواب بَرَر. هَراِیشیندَن اَللهُ تَعالی راضی دیر. اَللهُ تَعالی, رِضاسینَه غاویشماق اِیسلأنلَرَه, رِضا سینَه غاویشدیران یوللاری گورکَزَر. اَللهُ تَعالی, اِیمان اَدَنلَری وَاِیمانینگ اِیجابلارینی اَدَنلَری ظُلمَتلاردان, مُشکِللَردَن غُوتارار. بُولاری نُورَه, حُضُورَه, سَعادَتَه غاویشدیرار. بُولار,هَروَقت وَهَراِیشلَریندَه, راحَت وَحُضُوراِیچیندَه بولارلار. بُولار, قِیامَت گونیندَه, پَیغَمبَرلَرینگ, صِدّیقلارینگ, شَهیدلَرینگ وَصالِح مُسلمان لارینگ یانیندَه بولارلار.
بیردِینی آدام, قایسی عَصردَه بولسَه بولسین, پَیغَمبَرینگ وَاَصحابی نینگ بیلدیردیکلَرینَه اُویماسَه, سؤزلَری, اِیشلَری وَاِعتِقادی بُولارینگ بیلدیردیکلَرینَه گورَه بولماسَه وَنَفسینَه, فِکرلَرینَه اُویِیپ اِسلامِیَّتینگ داشینَه چیقسَه وَعَقلینَه اُویِیپ اِسلامِیَّتینگ اِینجَه لیکلَرینَه غارشی گلَر, آنگلامادیغی بیلگی لَردَه دؤرت مَذهَبینگ داشینَه چِیقسَه, بُوآدامینگ یارامازدِینی آدام بولدیغی دُؤشینیلَر. اَللهُ تَعالی مُونینگ قَلبینی مُهرلأندیر. گوزلَری حَق یولی گوریپ بیلمَز. غُولاقلاری دوغری سؤزی اَشیدیپ بیلمَز. مُونگه, قِیامَت دَه اُولاقان عَذاب باردیر. اَللهُ تَعالی, مُونی سؤیمَز. مُونینگ یالی بولانلار, پَیغَمبَرلَرینگ دُشمَنی دیرلار. بُولار, اؤزلَرینی دوغری یولدَه سانار. اَتدیکلَرینی خاهلارلار. حال بُوکِه, بُولار شَیطانینگ یولیندَه دیرلار. بُولاردان عَقلینی جَمع لأپ دوغری یولَه دؤنیپ بیلَن غاتی آز دیر. بُولارینگ هَرسؤزی سؤیجی بولار. یالدیزلی بولار. فائدَه لی گورینَر. حال بُوکِه, فِکراَتدیکلَری, خاهلادیقلاری زادلارهَمَّه سی یاماندیر. اَحمَقلاری آلداپ یامان یولَه, فَلاکَتَه چَکَرلَر. سؤزلَری, قار یِیغینلاری یالی پارلاق,لَکَّه سیزگورینَر. یؤنه, حَقیقَت گونَشی نینگ غارشیسیندَه اَرِیِیپ گیدَرلَر. اَللهُ تَعالی نینگ قَلب لَرینی غارارتدیغی وَمُهرلَه دیگی بُویاراماز دینی آداملارَه (اَهلِ بِدعَت), یَعنی مَذهَبسیزدینی آدام دِیِیلَر. بُولار, اِعتِقادلاری وَعَمَللَری, قُرآنِ کَریمَه وَحَدیثِ شَریفلَرَه وَاِجماعِ اُمَّتَه اُویمادیق آداملاردیر. بُولاردوغری یولدان ساپمیش بولیپ, مُسلمانلاری هَم فَلاکَتَه سؤیرَه یأندیرلَر. بُولارَه اُویانلار, جَهَنَّمَه گیتجَکدیرلَر. سَلَفِ صالِحینینگ وَقتیندَه وَسونگرَه گلَن دِیني آداملارینگ آراسیندَه بؤیلَه بوزیق بولان لار کأن بارتی. مُسلمانلارینگ آراسیندَه بُولارینگ بولماسی, اِنسانینگ بیرعُضوینینگ غان غیران [وَیا سَرَطان] بولماسینَه مَنگزأر. بُویارانی یوق اَتمَه دیکچَه, سالِم قِسم لارهَم فَلاکَتدَن غُوتیلیپ بیلمَز. بُولار, یوقیشغان کَسَللیک مِکرُوبی بولان کَسَللَریالی دیر. بُولارَه یاقینلاشانلارضَرَرگورَر. بُولارینگ ضَرَرینی گورمَزلیک اؤچین یانلارینَه یاقینلاشمازلیق گرَک دیر.
بوزیق, ساپیق دِینی آداملاردان وَضَرَری کأن بولانلار دان بیریسی, اِبنِ تَیمِیَّه دِیِیلَن دِینی آدام دیر. (اَلواسِطَه) وَباشغَه کِتابلاریندَه,(اِجماعُ المُسلِمین) دَن آیریلیپدیر وَقُرآنِ کَریم دَه, حَدیثِ شَریفلَردَه آچیقجَه بیلدیریلَن زادلارَه وَ سَلَفِ صالِحینینگ یولینَه اُویماندیر. غیسغَه عَقلینَه, بوزیق فِکرلَرینَه اُویِیپ, بِدعَت یولینَه تایِیپدیر. عِلمی کأن تی. اَللهُ تَعالی, اونینگ عِلمینی ضَلالَتینَه, فَلاکَتَه ساپماسینَه سَبَب اَتدی. نَفسینینگ آرزُولارینَه اُویدی. بوزیق,ساپیق فِکرلَرینی حَق دِیِیپ, دوغری دِیِیپ یایماغَه اُوغراشتی.
اُولاقان عالِم اِبنِ هاجَرِمَکّی "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه", (فَتاوَالحَدیثیَّه) آدلی کِتابیندَه دِیّیأرکِه: (اَللهُ تَعالی, اِبنِ تَیمِیَّه نی ضَلالَتَه, فَلاکَتَه دوشیردی. گوزلَرینی کور,غُولاقلارینی کَراَتدی. بیرکأن عالِم, مُونینگ اِیشلَرینینگ بوزیق, سؤزلَری نینگ یالان بولدیغینی بیلدیریپدیرلَر وَ وَثيقَه لاری بیلَه اِثبات اَدیپدیرلَر.اُولاقان اِسلامی عالِم اَبُوالحَسَن السُبکی نینگ وَاوغلی تاجُ الدّینِ سُبکی نینگ وَاِمامُ العِز بِن جَماعَه نینگ کِتابلارینی اوقِییانلار وَاونینگ وَقتیندَه بولان شافِعی,مالِکی وَ حَنَفی عالِم لارینگ, اونگه غارشی بولان سؤزلَرینی وَ یازیلارینی تَحقیق اَدَنلَر, سؤزیمیزینگ دوغریلیغینی یَغشی آنگلار).
اِبنِ تَیمِیَّه, تَصَوُّفي عالِم لارَه هَم دیل دَگیریپ, اِفتِرأ لاراَدیپدیر. مُونینگ بیلَه هَم غالمان, حَضرَتِ عُمَروَحَضرَتِ عَلی یالی, دِینِ اِسلامینگ سُتُونِ بُنیادلارینَه هُجوم اَتمَک دَن هَم چَکینمأندیر. سؤزلَری اؤلچینی وَاَدَبی آشیپ, اُولی آغیرداشلارَه هَم اوق آتیپدیر. دوغری یولدَه بولان عالِم لارَه اَهلِ بِدعَت, ساپیق, جاهِل دِیِیپدیر.
(تَصَوُّف اُستاذلارینینگ کِتابلارینَه یُونانی فَیلَسُوف لارینگ, اِسلامِیَّتَه اُویمادیق بوزیق فِکرلَری غاریشیپدیر) دِیّیأر وَ مُونی بوزیق, ساپیق فِکرلَری بيلَه اِثبات اَتمَه گه جَهد اَدیأر. حَقیقَتی بیلمَه یأن جَوانلار, اونینگ قیزغین, یالدیزلی یازیلارینَه آلدانیپ, دوغری یولدان آیریلیپ بیلَرلَر. مَثَلاً, (تَصَوُّف چیلار(لَوحِ المَحفُوظی) گوریأریس دِییَر. اِبنِ سینا یالی فَلسَفَه چیلَر,مُونگه(نَفسُ الفَلَکِیَّه) دِیّیأرلَر. اِنسانلارینگ رُوحی, بولغینلاشیپ, نَفسُ الفَلَکِیَّه بیلَه وَیا (عَقلُ الفَعال) بیلَه, اویانیق وَیا اُویقی دَه بیرلَه شَرلَر. دُنیأ دَه بولان هَمَّه زادَه بُو اِیکیسی سَبَب بولماقدَه دیر. اِنسانینگ رُوحی, بُواِیکیسی بیلَه بیریگندَه, بُولاردَه بولانلاردان خَبَرآلار دِییَرلَر. بُولاری یُونانی فیلَسُوفلاربیلدیرمَه دی. سونگرَه گلَن اِبنِ سینا وَ مَنگزَشلَری آیتدیلار. اِمامِ اَبُوحامِدِ غَزّالی وَمُحی الدّینِ اِبنُ العَرَبی وَاَندُلُوسلی فَلسَفَه چی قُطبِ الدّین مُحمّد اِبنِ سَبعین هَم بؤیلَه زادلار آیدیپدیرلار. بُولارفَلسَفَه چیلَرینگ سؤزلَری دیر. دِینِ اِسلام دَه بؤیلَه زادلاریوقدیر. بؤیلَه سؤزلَربیلَه دوغری یولدان آیریلیپدیرلار. شِیعَه وَاِسماعیلیَّه وَقرامیطی وَباطِنی مُلحِدلَریالی مُلحِد بولیپدیرلار. اَهلِ سُنَّت وَحَدیث عالِم لاری نینگ وَفُضَیل بِن عِیاض یالی اَهلِ سُنَّت بولان تَصَوُّف چیلارینگ حَق یولیندان آیریلیپدیرلار. بُولاربیریاندان فَلسَفَه گه گیریپدیرلَر, بیرطَرَف دان هَم, مُعتَزِیلَه وَقُرامِیَّه یالی فِرقَه لارَه غارشی مُجادِلَه اَدیپیدیرلَر. تَصَوُّف چیلار اؤچَه آیریلار: بیرینجیسی, حَدیث وَسُنَّت اَهلی دیر. اِیکینجیسی,قُرامِیَّه یالی اَهلِ بِدعَتدان بولانلاردیر. اؤچینجیسی, (اِخوانُ الصَّفا) کِتاب لارینَه وَاَبُوالخَیّا نینگ سؤزلَرینَه اُویانلاردیر. اِبنِ عَرَبی وَاِبنِ سَبعین وَمَنگزَشلَری, فَلسَفَه چیلَرینگ سؤزلَرینی آلیپ تَصَوُّفچی سؤزی شَکلینَه سوقیپدیرلار. اِبنِ سینا نینگ, (آخِرُالاِشارات عَلٰی مَقامِ العارِفین) آدلی کِتابیندَه بؤیلَه یازیلاری کأندیر. اِمامِ غَزّالی هَم, بَعضی کِتابلاریندَه مَثَلاً, (اَلکِتابُ المادنُون)وَ(مِشکاتُ الاَنوار) کِتابیندَه بؤیلَه زادلار بیلدیریپدیر. حَتّٰی, یولداشی اَبُوبَکر اِبنُ العَرَبی, مُونگه فَلسَفَه گه گیردیگینی بیلدیریپ اونی مُوندان غُوتارماغَه اُوغراشیپدیر, یؤنَه غُوتاریپ بیلماندیر. اِمامِ غَزّالی, بیر طَرَفدان هَم,فَلسَفَه چیلَرینگ کافِربولدیقلارینی بیلدیریپدیر. عُمرينینگ سونگیندَه, (بُخاری) نی اوقِییپدیر. بُوشَکل دَه, اول یازیلاریندان گچدیگینی آیدانلارباردیر. بَعضی لاری هَم, بؤیلَه سؤزلَر اِمامِ غَزّالی غَه اِفتِرأ اَدیپ یازیلیپدیردیدیلَر. بُومَورِددَه اِمام اؤچین, رَوایَتلَرکأندیر. سیجیلیا جَزیرَه سیندَه یَتیشَن مالِکی عالِم لاردان مُحمّد ماذَری وَاَندُلُوس عالِم لاریندان طورتوشی وَاِبنُ الجَوزی وَاِبنُ عُقَیل وَباشغَه لاری کأن زادلار آیتدی).
اِبنِ تَیمِیَّه نینگ یوقاری دأکی سؤزلَری اَهلِ سُنَّت عالِم لارَه غارشی بولان یارامازفِکرلَرینی آچیقجَه گورکَزمَکدَه دیر.اَصحابِ کِرامینگ اُولاقانلارینی دَه بؤیلَه یامانلاماقدَه دیر. اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ کأنینَه بُوشَکل دَه ساپیق دِیِیپ تاغمَه باسیپدیر. بُوآرادَه اُولاقان وَلي, عارِفلارینگ قُطبی حَضرَتِ اَبُوالحَسَنِ الشّازیلی نی, (حِزبُ الکَبیر)وَ(حِزبُ البَحر) کِتابلاریندان اؤتِري کأن یامانلاپدیر وَ مُحی الدّینِ عَرَبی وَ عُمَراِبنِ الفارِض وَاِبنُ سَبعین وَحَلّاج حُسَین بِن مَنصُوریالی تَصَوُّف اُستاذلارینی یاراماز کَلِمَه لَربیلَه تَحقیراَتدیگی اؤچین اؤزوَقتیندأکی عالِم لار,مُونینگ فِسق وَبِدعَت اَهلی بولدیغینی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیردیلَر. کُفرینَه فَتوا بَرَنلَرهَم بولدی. [چُوقیر اِسلامی عالِم عَبدُالغَني نابلُوسي, (اَلحَدیقَةٌالنَّدیَّه)آدلی کِتابی نینگ ۳۶۳وَ۳۷۳لَنجی صَفحَه لاریندَه, بُوتَصَوُّفي اُستاذ لارینگ آدلارینی یازیپ, بیربیروَلي بولدیقلارینی وَبُولارَه دِیل دَگیرَنلَرینگ جاهِل وَغافِل بولدیقلارینی بیلدیریأندیر.] هِج.ق ۷۰۵[م.۱۳۰۵]یِیلیندَه,اِبنِ تَیمِیَّه گه یازیلان بیرمَکتُوب دَه دِیِیلیأرکِه, (اؤزینی اُولاقان عالِم وَ وَقتینینگ اِمامی سانان دِین دوغانیم! سَنی اَلله نینگ رِضاسی اؤچین سؤیِیپتیم. سانگه غارشی بولان عالِم لاری خاهلامایأردیم. یؤنَه, سَنینگ سؤیماگه لائِق بولمادیق سؤزلَرینگی اَشیتدیگیمدَه شاشدیم. عَقلی بولان آدام, گونَش باتان سونگ, گیجَه نینگ باشلاماسیندَه شُبهَه اَدَرمی؟ سَن, دوغری یولدَه بولدیغینگی وَ(اَمرِبِالمَعرُوف)وَ(نَهیِ عَنِ المُنکَر) اَتدیگینگی بیلدیریپتینگ. مَقصَدینگ نینگ وَنِیَّتینگ نینگ نأمَه بولدیغینی اَللهُ تَعالی بیلَر. یؤنَه, اِخلاص اِنسانینگ اِیشلَریندَن بَلّی بولار. سَنینگ اِیشلَرینگ, سؤزینگ نینگ پَرده سینی یِیرتماقدَه دیر. نَفس لَرینَه تابِع بولانلارَه, سؤزلَری چؤیرِیک بولانلارَه تابِع بولیپ اؤزوَقتینگدأکیلَرَه سؤگمَک بیلَه قَناعَت اَتمأن, اؤلی لَرَه هَم کافِر تَغمَه سی باسدینگ. سَلَفِ صالِحین دان سونگرَه گلَن لَرَه هُجوم اَتدیگینگ یَتمَه یأن یالی, اَصحابِ کِرامَه وَبُولارینگ اُولاقانلارینَه هَم دِیل دَگیردینگ. قِیامَت گونی, بُومُحتَرَم لَر, حَقلارینی اِیسلَه دیکلَری وَقت, نَه حالَه دؤشجَگینگی غایغیرمایأرمیسینگ؟صالِحِیَّه شَهریندَه, جامِعُ الجَبَل مِنبَریندَه, حَضرَتِ عُمَرینگ "رَضیَ اللهُ تَعالٰی عَنه" یالنگیش سؤزلَری وَبَلألاری باردیر دِیدینگ. بُوبَلألار نأمَه مِیش؟ سَلَفِ صالِحین دان قایسی بَلأنی اَشیتدینگ؟ حَضرَتِ عَلی نینگ"رَضیَ اللهُ تَعالٰی عَنه" اؤچ یؤزدَن کأن خَطأسینینگ بار بولدیغینی آیدِیأرسینگ. حَضرَتِ عَلی بؤیلَه بولسَه, سَنینگ دوغری بیرسؤزینگ بولیپ بیلَرمی؟ اِیندی سانگه غارشی حَرَکتَه گچیأرین. مُسلمانلاری سَنینگ شَرّینگدَن غوریماغَه غَیرَت اَتجَکدیرین. چؤنکِه, آزغینلیغینگ حَدّی آشدی. اَذِیَّتلَرینگ تَمام دِیریلَرَه وَ اؤلی لَرَه اُولاشدی. مُؤمِنلَرینگ سَنینگ شَرّینگدَن ساقینمالاری گرَکدیر.)
اِبنِ تَیمِیَّه نینگ سَلَفِ صالِحین دان آیریلدیغینی گورکَزَن مَسئَلَه لَری تاجُ الدّینُ السُّبکی شؤیلَه بیلدیرمَکدَه دیر:
۱- طَلاق واقِع بولماز. قَسَم کَفّارَتی بَرمَک گرَکدیر. اؤزیندَن اَوَّل گلَن اِسلامی عالِم لاردان هیچ بیری کَفّارَت بَریلجَگینی بیلدیرمَه دی.
۲- حَایِض عَیالَه بَریلَن طَلاق واقِع بولماز دِیّیأر.
۳- عَمدَن, قَصداً تَرک اَدیلَن نَمازینگ قَضأ سینی اوقیماق گرَک دألدیر دِیّیأر.
۴- حایِض عَیالینگ کَعبَه نی طَواف اَتمَه سی مُباح دیر. کَفّارَت بَرمَز دِیّیأر.
۵- اؤچ اَدیپ بَریلَن طَلاق, بیرطَلاق بولار دِیّیأر. حال بُوکِه, مُونی بیلدیرمَه دَن اؤنگچَه, اِجماعُ المُسلِمینینگ بؤیلَه بولمادیغینی اؤزی یِیللارچَه آیدیپدیر.
۶- اِسلامِیَّتَه گورَه بولمادیق آئِداتلار, [دَولَتینگ آلدیغی مالِیاتلار], مُونی اِسلأنَه حَلالدیر دِیّیأر.
۷- بُولارتُجّاردان آلیناندَه, نِیَّت اَدیلمَه سَه هَم, زَکات یَرینَه گچَر دِیّیأر.
۸- سُودَه سِچان یالی حَیوان اؤلسَه نَجس بولماز دِیّیأر.
۹- جُنب بولانینگ, گیجَه غُسل اَتمأن نَفل نَماز اوقیماسی جائِزدیر دِیّیأر.
۱۰- واقِفینگ اَتدیگی شَرطَه اِعتِباربولماز, دِیّیأر.
۱۱- اِجماعِ اُمَّتَه اُویمادیق آدام, کافِربولماز وَفاسِق بولماز دِیّیأر.
۱۲-اَللهُ تَعالی مَحَلِّ حَوادِثدیر وَذَرَّه لَردَن اَدیلمیشدیر دِیّیأر.
۱۳- قُرآنِ کَریم, اَللهُ تَعالی نینگ ذاتیندَه یارادیلمیشدیر دِیّیأر.
۱۴- عالَم, یَعنی هَرمَخلُوق, نَوعی بیلَه قَدیم دیر دِیّیأر.
۱۵- اَلله, یَغشی زادلاری یارتماغَه مَجبُوردیر دِیّیأر.
۱۶- اَللهُ تَعالی نینگ جِسمی وَجِهَتی باردیر وَیَراَویرَر دِیّیأر.
۱۷- جَهَنَّم اَبَدی دألدیر, سونگیندَه سؤنَر دِیّیأر.
۱۸- پَیغَمبَرلَرینگ مَعصُوم بولدیقلارینَه مُنکِرگلیأر.
۱۹- رَسِولُ الله نینگ"صَلّی اللهُ تَعالٰی عَلیهِ وَسَلّم" باشغَه اِنسانلاردان فَرقی یوقدیر. اونی واسِطَه اَدیپ دُعأ اَتمَک جائِزبولماز دِیّیأر.
۲۰- رَسِولُ الله نی"صَلّی اللهُ تَعالٰی عَلیهِ وَسَلّم" زِیارَت اَتمأگه نِیَّت اَدیپ مَدینَه شَهرینَه گیتمَک گُناه دیر دِیّیأر.
۲۱- شَفاعَت اِیسلَه مَک اؤچین گیتمَک هَم حَرام دیر دِیّیأر.
۲۲- تَورات وَاِنجیلینگ کَلِمَه لَری دأل, مَعنٰی لاری اَویریلیپدیر دِیّیأر.
بَعضی عالِم لار, یوقاری دَه بیلدیریلَنلَرینگ کأنی اِبنِ تَیمِیَّه نینگ سؤزی دألدیر دِییَن بولسَه دَه, اَللهُ تَعالی نینگ جِهَتی بولدیغینی وَپارچَه لارینگ بیرلَشمَه سیندَن مَیدانَه گلدیگینی آیتدیغینَه مُنکِرگیلیأن یوقدیر. مُونینگ یانیندَه, عِلمی نینگ, جَلالَتی نینگ وَدِیانَتی نینگ کأن بولدیغی سؤزبیرلیگی بیلَه بیلدیریلدی. فِقه,عِلم,عَدل وَاِنصافلی بولانینگ, بیر زادی تَحقیق اَتمَه سی, اوندان سونگرَه وَاِحتِیاطلی بولیپ قَرار بَرمَه سی گرَکدیر. هَلَه بیرمُسلمانینگ کافِرلِیگینَه, مُرتَد لیگینَه, ضَلالَتدَه بولدیغینَه وَ أولدیریلمَسینه قَراربَرمَک اؤچین کأن تَحقیق اَتمَک وَاِحتِیاطلی بولماق گرَکدیر. اِبنِ هاجَرِ مَکّی نینگ "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه" (فَتاوَالحَدیثیَّه) آدلی کِتابیندأکی یازیسی بُوتایدَه تَمام بولدی.
شُوزَمانَه میزدَه, اِبنِ تَیمِیَّه نی تَقلید اَتمَک مودی مَیدانَه چیقدی. اونینگ ساپیق یازیلاریندان دِفاع اَدیأروَ کِتابلارینی, خُصُوصاً (واسِطَه) آدلی کِتابینی چاپ اَدیأرلَر. بُوکِتاب باشدان باشَه اونینگ قُرآنِ کَریمَه وَحَدیثِ شَریفلَرَه وَ اِجماعِ مُسلِمینَه اُویمایأن فِکرلَریندَن دولیدیر. اوقِیانلارینگ آراسیندَه اُولاقان فِتنَه وَتَفرَفَه چیلیق چیقارماقدَه, دوغانی دوغانی دُشمَن اَتمَکدَه دیر. هِندُستاندَه بولان وَهّابی لار وَباشغَه اِسلامی مَملَکّت لَردَه, بُولارینگ دُوزاقلارینَه دؤشَن جاهِل دِینی آداملار, اِبنِ تَیمِیَّه نی اؤزلَرینَه بَیراق اَدینیپدیرلَر, اونگه (اُولی مُجتَهِد),(شَیخُ الاِسلام) یالی آدلار تاقیأرلَر. اونینگ ساپیق فِکرلَرینَه, بوزیق یازیلارینَه دِین وَاِیمان دِییپ مُحکَم تُوتیأرلَر. مُسلمانلاری بؤلَن, اِسلامِیَّتی اِیچَردَن یِیقان بُوفَجیع آقینی دُوریزماق اؤچین اَهلِ سُنَّت عالِم لارینگ اونی رَدّ اَدَن, وَثیقَه لاربیلَه چؤیریدَن دَگرلی کِتابلارینی اوقیمالیدیر. بُودَگرلی کِتابلارینگ آراسیندَه اُولاقان اِمام, چُوقیرعالِم تَقیُّ الدّینُ السُّبکی نینگ "رَحمَةُاللهِ تَعالی عَلیه",(شِفائُ السِّقام فی زِیارَتِ خَیرِالاَنام) آدلی کِتابی, اِبنِ تَیمِیَّه نینگ بوزیق فِکرلَرینی مَحو اَتمَکدَه, فَسادلارینی یوق اَتمَکدَه, عِنادچیلیغینی مَیدانَه چیقارماقدَه دیر. یامان نِیَّت لَری نینگ, بوزیق اِنانیشلاری نینگ نَشربولماسینی اؤنگلَه مَکدَه دیر.
- حُسَین حِلمی اَشِّیق بِن سَعید ٬٬رَحمةُ اللهِ تَعالی عَلیه٬٬ [1]
- حُسَین حِلمی اَشِّیق بِن سَعید ٬٬رَحمةُ اللهِ تَعالی عَلیه٬٬ [3]